(Raadplegingsprocedure)

Het Europees Parlement ,

–   gezien het voorstel van de Commissie aan de Raad (COM(2008)0837),

–   gelet op artikel 152, lid 4, van het EG­Verdrag, op grond waarvan het Parlement door de Raad is geraadpleegd (C6-0032/2009),

–   gelet op artikel 51 van zijn Reglement,

–   gezien het verslag van de Commissie milieubeheer, volksgezondheid en voedselveiligheid (A6-0000/2009),

1.   hecht zijn goedkeuring aan het Commissievoorstel, als geamendeerd door het Parlement;

2.   verzoekt de Commissie haar voorstel krachtens artikel 250, lid 2, van het EG-Verdrag dienovereenkomstig te wijzigen;

3.   verzoekt de Raad, wanneer deze voornemens is af te wijken van de door het Parlement goedgekeurde tekst, het Parlement hiervan op de hoogte te stellen;

4.   wenst opnieuw te worden geraadpleegd ingeval de Raad voornemens is ingrijpende wijzigingen aan te brengen in het voorstel van de Commissie;

5.   verzoekt zijn Voorzitter het standpunt van het Parlement te doen toekomen aan de Raad en de Commissie.

Door de Commissie voorgestelde tekst   Amendement Amendement 1 Voorstel voor een aanbeveling Overweging 2 (2)  Geschat wordt dat in de EU-lidstaten tussen 8 en 12% van de ziekenhuispatiënten bij de ontvangst van gezondheidszorg te maken krijgt met ongewenste voorvallen. (2)  Geschat wordt dat in de EU-lidstaten tussen 8 en 12% van de ziekenhuispatiënten bij de ontvangst van gezondheidszorg te maken krijgt met ongewenste voorvallen, hetgeen neerkomt op 6,7 tot 15 miljoen ziekenhuispatiënten en meer dan 37 miljoen patiënten die een beroep doen op de eerstelijns gezondheidszorg. Amendement 2 Voorstel voor een aanbeveling Overweging 2 bis (nieuw) (2 bis)  Geschat wordt dat gemiddeld een op de twintig patiënten een zorginfectie oploopt, wat in de Europese Unie neerkomt op 4,1 miljoen patiënten per jaar, en dat jaarlijks ongeveer 37 000 sterfgevallen aan de gevolgen van een dergelijke infectie toe te schrijven zijn. Amendement 3 Voorstel voor een aanbeveling Overweging 3 (3)  Gebrekkige patiëntveiligheid is een ernstig volksgezondheidsprobleem en legt een groot beslag op de beperkte middelen voor gezondheid. Een groot deel van de ongewenste voorvallen, zowel in de intramurale als in de primaire zorg, kan worden voorkomen, en systemische factoren spelen een zeer grote rol. (3)  Gebrekkige patiëntveiligheid is een ernstig volksgezondheidsprobleem en legt een groot beslag op de beperkte middelen voor gezondheid. Een groot deel van de ongewenste voorvallen, zowel in de intramurale als in de primaire zorg, met inbegrip van de voorvallen als gevolg van een verkeerde diagnose of behandeling, kan worden voorkomen, en beperkte financiële middelen alsmede systemische factoren spelen een zeer grote rol. Amendement 4 Voorstel voor een aanbeveling Overweging 6 bis (nieuw) (6 bis)  Aangenomen wordt dat van alle ongewenste voorvallen die verband houden met de gezondheidszorg, de zorginfecties gemakkelijk kunnen worden vermeden. De lidstaten moeten instrumenten invoeren om het aantal mensen dat in de Europese Unie jaarlijks door ongewenste voorvallen wordt getroffen, met 20% te verminderen. Amendement 5 Voorstel voor een aanbeveling Overweging 7 (7)  Er zijn aanwijzingen dat de ontwikkeling en implementatie van effectieve en allesomvattende patiëntveiligheidsstrategieën niet in alle EU-lidstaten even ver gevorderd zijn. Daarom is het de bedoeling dat dit initiatief een kader schept voor het stimuleren van beleidsontwikkeling en toekomstig optreden in en tussen de lidstaten om de belangrijkste problemen in verband met patiëntveiligheid waarmee de EU wordt geconfronteerd, aan te pakken. (7)  Er zijn aanwijzingen dat de ontwikkeling en implementatie van effectieve en allesomvattende patiëntveiligheidsstrategieën niet in alle EU-lidstaten even ver gevorderd zijn. Daarom is het de bedoeling dat dit initiatief een kader schept voor het stimuleren van beleidsontwikkeling en toekomstig optreden in en tussen de lidstaten om de belangrijkste problemen in verband met patiëntveiligheid waarmee de EU wordt geconfronteerd, waaronder met name de verantwoordelijkheid van de zorginstellingen voor de gezondheid van de mensen, aan te pakken. Er mag evenwel, overeenkomstig artikel 152 van het EG-Verdrag, niet worden getornd aan de bevoegdheid van de lidstaten. Amendement 6 Voorstel voor een aanbeveling Overweging 8 (8)  Patiënten moeten worden geïnformeerd en moeten zeggenschap krijgen door hen bij het proces van patiëntveiligheid te betrekken; zij moeten op de hoogte zijn van de mate van veiligheid en weten hoe zij toegankelijke en begrijpelijke informatie in verband met klachten- en verhaalsystemen kunnen vinden. (8)  Patiënten moeten worden geïnformeerd en moeten zeggenschap krijgen door hen bij het proces van patiëntveiligheid te betrekken; zij moeten op de hoogte zijn van de mate van veiligheid en weten hoe zij toegankelijke en begrijpelijke informatie in verband met klachten- en verhaalsystemen kunnen vinden. Het soort compensatie en de compensatieprocedure vallen echter onder de bevoegdheid van de lidstaat. Amendement 7 Voorstel voor een aanbeveling Overweging 10 (10)  Op Gemeenschapsniveau moeten vergelijkbare en geaggregeerde gegevens worden verzameld met het oog op de totstandbrenging van efficiënte en transparante programma's, structuren en beleidsmaatregelen voor patiëntveiligheid, en de beste praktijken moeten onder de lidstaten worden verspreid. Om van elkaar te kunnen leren, moeten de lidstaten en de Europese Commissie samen een gemeenschappelijke terminologie in verband met patiëntveiligheid en gemeenschappelijke indicatoren ontwikkelen, rekening houdend met het werk van de relevante internationale organisaties. (10)  Op Gemeenschapsniveau moeten vergelijkbare en geaggregeerde gegevens worden verzameld met het oog op de totstandbrenging van efficiënte en transparante programma's, structuren en beleidsmaatregelen voor patiëntveiligheid, en de beste praktijken moeten onder de lidstaten worden verspreid. Deze gegevens mogen uitsluitend ten behoeve van de veiligheid van de patiënt met het oog op de beheersing van zorginfecties worden gebruikt. Om van elkaar te kunnen leren, moeten de lidstaten en de Europese Commissie samen een gemeenschappelijke terminologie in verband met patiëntveiligheid en gemeenschappelijke indicatoren ontwikkelen, rekening houdend met het werk van de relevante internationale organisaties. Amendement 8 Voorstel voor een aanbeveling Overweging 11 (11)  Hulpmiddelen op basis van informatie- en communicatietechnologie, zoals elektronische patiëntendossiers of elektronische recepten, kunnen bijdragen aan verbeterde patiëntveiligheid, bijvoorbeeld door het systematisch screenen op mogelijke wisselwerking van geneesmiddelen of allergieën voor geneesmiddelen. (11)  Hulpmiddelen op basis van informatie- en communicatietechnologie, zoals elektronische patiëntendossiers of elektronische recepten, kunnen bijdragen aan verbeterde patiëntveiligheid, bijvoorbeeld door het systematisch screenen op mogelijke wisselwerking van geneesmiddelen of allergieën voor geneesmiddelen, zoals de Commissie heeft erkend in haar Aanbeveling 2008/594/EG van 2 juli 2008 inzake grensoverschrijdende interoperabiliteit van systemen voor elektronische medische dossiers 1 --  ------------------------- 1 PB L 190 van 18.7.2008, blz. 37. Amendement 9 Voorstel voor een aanbeveling Overweging 12 bis (nieuw) (12 bis)  Omdat ouderen bij een verblijf in het ziekenhuis gemakkelijker het slachtoffer kunnen worden van infectieziekten, moet onderzoek worden gedaan naar de behoeften van deze specifieke groep en moeten maatregelen worden genomen om hun herstel en revalidatie te bevorderen. Amendement 10 Voorstel voor een aanbeveling Overweging 15 (15)  Er zijn onvoldoende gegevens over zorginfecties beschikbaar om surveillancenetwerken in staat te stellen zinnige vergelijkingen te maken tussen instellingen, de epidemiologie van aan gezondheidszorg gerelateerde pathogenen te volgen en het preventie- en bestrijdingsbeleid voor zorginfecties te evalueren en begeleiden. Derhalve moeten surveillancesystemen worden opgezet of versterkt, zowel op het niveau van de zorginstellingen als op regionaal en nationaal niveau. (15)  Er zijn onvoldoende gegevens over zorginfecties beschikbaar om surveillancenetwerken in staat te stellen zinnige vergelijkingen te maken tussen instellingen, de epidemiologie van aan gezondheidszorg gerelateerde pathogenen te volgen en het preventie- en bestrijdingsbeleid voor zorginfecties te evalueren en begeleiden. Derhalve moeten surveillancesystemen worden opgezet of versterkt, zowel op het niveau van de zorginstellingen als op regionaal en nationaal niveau. Door betere informatie-vergaring op regionaal, nationaal en Europees niveau moeten de directe verbanden tussen beleid, systemen en regelingen op gebied van patiëntveiligheid en de op dat gebied behaalde resultaten gemakkelijker kunnen worden aangetoond. Amendement 11 Voorstel voor een aanbeveling Overweging 15 bis (nieuw) (15 bis)  Het is noodzakelijk dat de lidstaten het aantal mensen dat een zorginfectie oploopt, kunnen terugdringen. Naast andere mogelijke instrumenten, is de aanwerving van een groter aantal verpleegsters of verplegers, die gespecialiseerd zijn in het tegengaan van infecties, van belang . Amendement 12 Voorstel voor een aanbeveling Overweging 15 ter (nieuw) (15 ter)  Voorts zouden de lidstaten en hun zorginstellingen moeten overwegen verbindingspersonen in te zetten, om de gespecialiseerde verpleegkundigen in de klinische afdeling van zorginstellingen bij spoedeisende medische zorg en in gemeentelijke ziekenhuizen te ondersteunen. Amendement 13 Voorstel voor een aanbeveling Overweging 15 ter (nieuw) (15 ter)  Om het aantal voorvallen in de gezondheidszorg terug te dringen, moeten de lidstaten worden aangemoedigd lokale en nationale doeleinden vast te stellen voor de aanwerving van zorgpersoneel dat gespecialiseerd is in het tegengaan van infecties, met inachtneming van de aanbevolen verhouding van één verpleegster of verpleger per 250 ziekenhuisbedden in 2015. Amendement 14 Voorstel voor een aanbeveling Overweging 16 bis (nieuw) (16 bis)  De Commissie dient voorstellen in te dienen over de wijze waarop de verspreiding van vervalste geneesmiddelen en gezondheidsschade van patiënten en personeel in de gezondheidszorg als gevolg van verwondingen met injectienaalden voorkomen kunnen worden. Amendement 15 Voorstel voor een aanbeveling Deel I – hoofdstuk I bis (nieuw) – titel I bis.  DOELSTELLINGEN VOOR VERMINDERING Amendement 16 Voorstel voor een aanbeveling Deel I – hoofdstuk I bis (nieuw) – punt 1 1)  De lidstaten moeten maatregelen nemen om het aantal personen dat jaarlijks in de Europese Unie met ongewenste voorvallen in de gezondeheidszorg te maken krijgt met 20% te verminderen, hetgeen neerkomt op een vermindering met 900 000 gevallen per jaar tussen nu en 2015. Amendement 17 Voorstel voor een aanbeveling Deel I – hoofdstuk II – punt 1 – letter a (a) de bevoegde autoriteit of autoriteiten aan te wijzen die op hun grondgebied verantwoordelijk zijn voor patiëntveiligheid; (a) de op de verschillende niveaus van nationaal en lokaal bestuur bevoegde autoriteiten aan te wijzen die op hun grondgebied verantwoordelijk zijn voor patiëntveiligheid en voor het toezicht op en de coördinatie van de maatregelen ter verbetering van de volksgezondheid; Amendement 18 Voorstel voor een aanbeveling Deel I – hoofdstuk II – punt 1 – letter c (c) steun te verlenen aan de ontwikkeling van veiliger systemen, processen en hulpmiddelen, met inbegrip van het gebruik van informatie- en communicatietechnologie. (c) steun te verlenen aan de ontwikkeling van veiliger en gebruiksvriendelijker systemen, processen en hulpmiddelen, met inbegrip van het gebruik van informatie- en communicatietechnologie. Amendement 19 Voorstel voor een aanbeveling Deel I – hoofdstuk II – punt 2 – letter b bis (nieuw) (b bis) patiënten te informeren over het risico van de behandeling en juridische mechanismen in te voeren, die het instellen van vorderingen wegens gezondheidsschade, ook tegen producenten van geneesmiddelen, gemakkelijker maken. Amendement 20 Voorstel voor een aanbeveling Deel I – hoofdstuk II – punt 3 – letter a (a) relevante informatie verschaffen over de omvang, typen en oorzaken van fouten, ongewenste voorvallen en bijna-ongelukken; (a) relevante informatie verschaffen over de omvang, typen en oorzaken van fouten, ongewenste voorvallen en bijna-ongelukken en de daarvoor verantwoordelijke personen vermelden ; Amendement 21 Voorstel voor een aanbeveling Deel I – hoofdstuk II – punt 3 – letter b bis (nieuw) (b bis) waarborgen dat tussen de instanties voor gezondheidszorg van de lidstaten een vertrouwelijke informatie-uitwisseling over beoefenaars van zorgberoepen die schuldig zijn bevonden aan nalatigheid of behandelingsfouten, plaatsvindt. Amendement 22 Voorstel voor een aanbeveling Deel I – hoofdstuk II – punt 4 – letter b bis (nieuw) (b bis) adequate opleiding en scholing van alle gezondheidswerkers te bieden, zodat zij in staat zijn medische apparatuur correct en conform hun functie en gebruiksaanwijzing te gebruiken, teneinde gezondheidsrisico's en ongewenste effecten, onder meer veroorzaakt door oneigenlijk hergebruik van medische hulpmiddelen, te voorkomen; Amendement 23 Voorstel voor een aanbeveling Deel I – hoofdstuk II – punt 5 – letter c (c) op EU-niveau naar type en aantal uitgesplitste, vergelijkbare gegevens en informatie over de patiëntveiligheidsresultaten te verzamelen en met elkaar te delen, teneinde te bevorderen dat de lidstaten van elkaar leren en informatie te verzamelen om prioriteiten te kunnen stellen. (c) op EU-niveau naar type en aantal uitgesplitste, vergelijkbare gegevens en informatie over de patiëntveiligheidsresultaten te verzamelen en met elkaar te delen, teneinde te bevorderen dat de lidstaten van elkaar leren en informatie te verzamelen om prioriteiten te kunnen stellen. De omvang en de kosten van de gegevensverzameling, alsmede het gebruik van de gegevens mogen niet in wanverhouding staan tot het verwachte nut. De gegevens mogen uitsluitend voor het verwezenlijken van de doelstelling (vermindering van zorginfecties door gemeenschappelijke leerervaring) worden verzameld. Amendement 24 Voorstel voor een aanbeveling Deel I – hoofdstuk II – punt 6 – letter b bis (nieuw) (b bis) de mogelijkheden te bevorderen voor samenwerking en voor de uitwisseling van ervaringen en beste praktijken tussen ziekenhuismanagers, verplegend personeel en patiëntgroepen overal in de Europese Unie op het gebied van initiatieven voor patiëntveiligheid op lokaal niveau; Amendement 25 Voorstel voor een aanbeveling Deel I – hoofdstuk III – punt 1 – letter -a (nieuw) (-a) invoering van doeltreffende mechanismen voor risicobeoordeling, waaronder een diagnostisch onderzoek van de patiënt vóór de ziekenhuisopname, om snel te kunnen vaststellen of er omstandigheden zijn die extra voorzorgsmaatregelen vereisen; Amendement 26 Voorstel voor een aanbeveling Deel I – hoofdstuk III – punt 1 – letter -a bis (nieuw) (-a bis) adequate bescherming van het personeel in de gezondheidszorg door vaccinaties, profylaxe na blootstelling, diagnostisch routineonderzoek, persoonlijke beschermingsuitrusting en het gebruik van medische apparatuur die het risico van door bloed overgedragen infecties verkleint; Amendement 27 Voorstel voor een aanbeveling Deel I – hoofdstuk III – punt 1 – letter -a ter (nieuw) (-a ter) doeltreffende preventie en beheersing van infecties in instellingen voor langdurige zorg en revalidatie; Amendement 28 Voorstel voor een aanbeveling Deel I – Hoofdstuk III – punt 1 – letter b) b) verbetering van de infectiepreventie en -bestrijding op het niveau van de zorginstellingen; b) verbetering van de infectiepreventie en -bestrijding op het niveau van de zorginstellingen en waarborging van het hoogst mogelijke niveau van reinheid, hygiëne en, indien nodig, asepsie, met betrekking tot : i) materiaal voor de ontvangst en het verblijf van de patiënten; ii) medisch en paramedisch materiaal, elektro-medische apparatuur dat voor patiënten wordt gebruikt, en het verstrekken van geneesmiddelen; iii) faciliteiten voor patiëntenzorg; Amendement 29 Voorstel voor een aanbeveling Deel I – hoofdstuk III – punt 1 – letter b – streepje (nieuw) - bevordering van handhygiëne onder gezondheidswerkers; Amendement 30 Voorstel voor een aanbeveling Deel I – hoofdstuk III – punt 1 – letter b – streepje (nieuw) - verbetering van de preventie en beheersing van de verspreiding van ziekten onder medisch en paramedisch personeel, waartoe de nodige preventiemaatregelen worden genomen, zoals de noodzakelijke vaccinatieprogramma's voor het personeel; Amendement 31 Voorstel voor een aanbeveling Deel I – Hoofdstuk III – punt 1 – letter d) d) bevordering van de opleiding en scholing van gezondheidswerkers op het niveau van de lidstaten en op het niveau van de zorginstellingen; d) bevordering van de opleiding en scholing van gezondheidswerkers en paramedisch personeel op het niveau van de lidstaten en op het niveau van de zorginstellingen, met bijzondere aandacht voor ziekenhuisinfecties en de resistentie van virussen tegen antibiotica ; Amendement 32 Voorstel voor een aanbeveling Deel I – Hoofdstuk III – punt 1 – letter e) e) betere voorlichting van patiënten; e) betere voorlichting van patiënten via het sociale- en gezondheidsnetwerk, maar ook via periodieke voorlichtingscampagnes in de kranten, op de radio, de televisie en het internet ; Amendement 33 Voorstel voor een aanbeveling Deel I – Hoofdstuk III – punt 1 – letter f) f) ondersteuning van onderzoek. f) ondersteuning van onderzoek, onder andere op het gebied van de mogelijke medische toepassingen van nanotechnologieën en nanomaterialen . Amendement 34 Voorstel voor een aanbeveling Deel I – hoofdstuk III – punt 1 – letter f bis (nieuw) (f bis) melding van elke uitbraak van zorginfecties die een significant aantal patiënten raakt, aan het Europees Centrum voor ziektepreventie en -bestrijding; Amendement 35 Voorstel voor een aanbeveling Deel I – hoofdstuk III – punt 1 – letter f ter) (nieuw) (f ter) het houden van voorlichtingscampagnes voor het publiek en voor gezondheidswerkers met het doel praktijken terug te dringen die leiden tot antimicrobiële resistentie . Amendement 36 Voorstel voor een aanbeveling Deel II – titel DEEL II: VERSLAG VAN DE COMMISSIE DEEL II: ACTIES VAN DE COMMISSIE Amendement 37 Voorstel voor een aanbeveling Deel II – punt 1 bis (nieuw) (1 bis)  De Commissie dient te overwegen, waar bestaande communautaire wettelijke voorschriften aangescherpt kunnen worden om de patiëntveiligheid te verbeteren, bijvoorbeeld door ervoor te zorgen dat de regelgevingsautoriteiten voor beroepen in de gezondheidszorg bij grensoverschrijding van gezondheidswerkers binnen Europa informatie uitwisselen over eventuele disciplinaire procedures die tegen individuele personen zijn gevoerd of nog aanhangig zijn, en niet alleen over hun oorspronkelijke kwalificaties. Amendement 38 Voorstel voor een aanbeveling Deel II – punt 1 ter (nieuw) (1 ter)  De Commissie wordt verzocht aan de hand van de in 2002 door de Wereldgezondheidsorganisatie uitgegeven praktijkgids voor preventie van ziekenhuisinfecties 1 een document voor de patiënten op te stellen over preventie van ziekenhuisinfecties. 1 WGO, Praktijkgids voor preventie van ziekenhuisinfecties, eerste druk, december 2002 (tweede druk uitgegeven in 2008) Amendement 39 Voorstel voor een aanbeveling Bijlage 1 – lijn 4 – kolom 2 Een incident dat een patiënt schade berokkent. Onder schade wordt verstaan een verslechtering van de structuur of functie van het lichaam en/of enig schadelijk gevolg daarvan. Een incident dat een patiënt schade berokkent tijdens het verlenen van medische zorg . Onder schade wordt verstaan een tijdelijke of permanente verslechtering van de structuur of functie van het lichaam en/of enig schadelijk gevolg daarvan. Amendement 40 Voorstel voor een aanbeveling Bijlage 1 – lijn 15 – kolom 2 Een instelling waar gezondheidswerkers secundaire of tertiaire zorg verlenen. Een publieke, niet-publieke of charitatieve instelling van de gezondheidszorg, waar gezondheidswerkers of vrijwilligers secundaire of tertiaire zorg verlenen. Amendement 41 Voorstel voor een aanbeveling Bijlage 1 – lijn 5 – kolom 2 Het vrij zijn van een patiënt van onnodige schade of potentiële schade die verband houdt met gezondheidszorg. Het ontbreken van ongewenste voorvallen, waarbij een ongewenst voorval omschreven wordt als een schadelijk voorval dat veeleer het gevolg is van de behandeling dan van de ziekte. Dit ongewenste voorval kan vermijdbaar of onvermijdbaar zijn. Amendement 42 Voorstel voor een aanbeveling Bijlage 1 – lijn 13 – kolom 2 Een beroepsbeoefenaar in de gezondheidszorg die op een klinische afdeling werkt en als verbindingspersoon tussen zijn of haar afdeling en het team voor infectiepreventie en –bestrijding optreedt. Verbindingspersonen voor infectiebestrijding helpen de preventie en bestrijding van infecties in hun afdeling te bevorderen en geven feedback aan het team voor infectiepreventie en –bestrijding. Een beroepsbeoefenaar in de gezondheidszorg die op de desbetreffende terreinen werkt en als verbindingspersoon tussen zijn of haar werkterrein en het team voor infectiepreventie en –bestrijding optreedt. Verbindingspersonen voor infectiebestrijding helpen de preventie en bestrijding van infecties op hun terrein te bevorderen en geven feedback aan het team voor infectiepreventie en –bestrijding. Amendement 43 Voorstel voor een aanbeveling Bijlage 2 – hoofdstuk 1 – punt 1 – letter b bis (nieuw) (b bis) het gebruik van instrumenten van informatie- en communicatietechnologie, zoals elektronische handleidingen, te accepteren en te bevorderen, om de kennis van medische producten bij de gebruikers ervan te verbeteren. Amendement 44 Voorstel voor een aanbeveling Bijlage 2 – hoofdstuk 1 – punt 4 – letter c bis (nieuw) (c bis) adequate opleiding en scholing van alle gezondheidswerkers te bieden, zodat zij in staat zijn medische apparatuur correct en conform hun functie en gebruiksaanwijzing te gebruiken, teneinde gezondheidsrisico's en ongewenste effecten, onder meer veroorzaakt door oneigenlijk hergebruik van medische hulpmiddelen, te voorkomen. Amendement 45 Voorstel voor een aanbeveling Bijlage 2 – deel 1 – punt 7 – letter a bis) (nieuw) a bis) en bevordering van onderzoek, onder andere op het gebied van medische toepassingen van nanotechnologieën en nanomaterialen . Amendement 46 Voorstel voor een aanbeveling Bijlage 2 – hoofdstuk 2 – punt 1 – letter a – streepje 2 – preventie- en bestrijdingsmaatregelen voor infecties in plannen voor patiëntzorg op te nemen; – preventie- en bestrijdingsmaatregelen voor infecties in plannen voor patiëntzorg op te nemen, met inbegrip van de noodzakelijke vaccinatiecampagnes voor het personeel;