Verslag van de vergadering van 30 juni 2025 (2024/2025 nr. 35)
Status: ongecorrigeerd
Aanvang: 17.51 uur
Een verslag met de status "ongecorrigeerd" is niet voor citaten en er kan geen recht aan ontleend worden.
Mevrouw Visseren-Hamakers i (PvdD):
U zei het al, voorzitter: ik heb de eer vandaag om ook namens 50PLUS te mogen spreken. Dat is voor mij voor het eerst. Het voelt heel natuurlijk en vanzelfsprekend: we hebben een fractie met drie 50-plussers.
Voorzitter. Schrijfster Bibi Dumon Tak beschreef de manier waarop we oud en nieuw vieren heel treffend in haar column voor Vroege Vogels afgelopen december. Ik citeer: "Nederland viert, nadat de klok 0.00 uur heeft geslagen een soort oorlogscarnaval, waarbij de verliezen vooraf reeds als collateral damage worden ingecalculeerd. We treden, kortom, met voorbedachten rade in polonaise het strijdtoneel tegemoet om daarna op nieuwjaarsdag onze wonden te likken, niet alleen de letterlijke, maar ook de financiële."
Mijn fractie is blij dat we dit patroon, als de Eerste Kamer voor de Wet veilige jaarwisseling stemt, gaan doorbreken en dat we van oud en nieuw weer een feest maken voor iedereen, een oude traditie in een nieuw jasje. Ik wil de heer Klaver en mevrouw Ouwehand uiteraard hartelijk danken voor hun inzet en ook de vele maatschappelijke organisaties, veiligheidsinstanties, dierenbeschermers, de artsen, vooral oogartsen Tjeerd de Faber en Jan Keunen — ik zag een bekend gezicht op de publieke tribune — en vele anderen die zich al jarenlang inzetten voor een vuurwerkverbod, hartelijk danken.
Voorzitter. Al decennialang is het in Nederland traditie om zelf rond de jaarwisseling vuurwerk af te steken, een traditie die relatief rustig begon, maar in de loop der jaren steeds meer slachtoffers ging eisen, een traditie waar velen zich op verheugen, maar waar nog meer mensen en dieren tegen opzien. Het is niet voor niks dat er sinds enkele jaren een meerderheid van de bevolking voorstander is van een vuurwerkverbod voor consumenten. Het is uit de hand gelopen. Vuurwerk is zwaarder geworden. Er wordt steeds meer ook buiten de toegestane dagen en uren afgestoken. Dat heeft wat mijn fractie betreft niet niets meer met tradities of feestelijkheid te maken. De maatregelen die de afgelopen jaren zijn genomen om maar niet tot een algemeen vuurwerkverbod te hoeven komen, bleken niet te werken. We zijn blij dat er nu een grens wordt getrokken en dat de politiek zich de zorgen van de bevolking en hulpverleners eindelijk aantrekt.
Voorzitter. De overzichten op 1 januari van de slachtoffers en van de schade van oud en nieuw zijn helaas inmiddels ook een traditie geworden. Vorig jaar werden ruim 1.100 slachtoffers behandeld in het ziekenhuis of op de huisartsenpost. 45% van hen waren omstanders en staken dus zelf geen vuurwerk af, onder wie veel kinderen. Dat zijn kinderen die voortaan een oog, een paar vingers of zelfs hun hand moeten missen. Oogarts De Faber omschreef de vuurwerkwonden aan ogen als trauma's die je normaal alleen ziet in oorlogstijd. Is dat het waard? Wij vinden van niet. Burgemeesters roepen al jaren om een verbod. Burgemeester Van Zanen zei wat velen van ons ook denken: we doen net alsof het allemaal normaal is, al die ogen, al dat letsel; ik schaam me rot.
Voorzitter. Vuurwerk brengt niet alleen de mens schade toe. Veel fracties zeiden het al, maar ook als fractie van de Partij voor de Dieren maken we ons uiteraard zorgen om de gevolgen van vuurwerk voor dieren en de natuur. Huisdieren en dieren in de veehouderij hebben ieder jaar weer veel te lijden van consumentenvuurwerk. Uit angst voor knallen of lichtflitsen lopen ze weg of breken ze uit, waarbij ze zichzelf verwonden en soms zelfs verkeersongevallen veroorzaken. Hoe leggen we hun uit dat het geen oorlog is, maar een feestje? Via radarbeelden weten we inmiddels dat ook vogels urenlang in paniek in de lucht blijven na het horen van knallen. Zwanen vliegen zelfs 500 kilometer weg. Dat is vergelijkbaar met de trek, terwijl ze daar midden in de winter helemaal geen energie voor hebben. Onze feestelijke avond is voor hen een ware verschrikking. Hetzelfde geldt voor egels die ruw worden gewekt uit hun winterslaap en waarbij ze zo veel energie verliezen dat ze sterven.
Iedereen hier weet het: vuurwerkafval, vol met zware metalen, blijft nog maandenlang rondslingeren in plantsoenen en op de straat, ook al doen vuilnisophaaldiensten nog zo goed hun werk. Is dat het waard? Nee.
Ik ga nog even door. Mensen met astma of COPD hebben rond oud en nieuw ook een probleem. In één jaarwisseling komt net zo veel fijnstof vrij als in tien maanden door auto's wordt uitgestoten. Deze mensen belanden soms in het ziekenhuis of hebben soms nog weken last van kortademigheid. Is dat het waard?
Dan de hulpverleners. We zijn ontzettend blij dat de VVD in de Tweede Kamer besloten heeft de jaarwisseling ook voor hen voortaan veiliger te maken. Afgelopen jaarwisseling waren 224 politiemensen en 44 hulpverleners het slachtoffer van fysiek geweld, vaak als gevolg van bekogeling met vuurwerk. Politie-, brandweer- en ambulancepersoneel wordt niet alleen met verboden vuurwerk bestookt, maar ook regelmatig met consumentenvuurwerk. Uit onderzoek van de Nederlandse Politiebond van dit jaar blijkt dat vier op de tien politiemensen weigeren te werken tijdens deze zogenaamde feestdag. Ik neem het ze niet kwalijk.
Voorzitter. We begrijpen dat er mensen zijn die toch van vuurwerk willen genieten. Voor hen zijn er alternatieven: zij kunnen genieten van grote, professionele vuurwerkshows, waar in grote steden al veel ervaring mee is opgedaan. Dankzij het amendement-Bikker krijgen dorps- en straatverenigingen toch de mogelijkheid om samen legaal consumentenvuurwerk af te steken. Hoe gaat het kabinet erop toezien dat de wet, ook met dit amendement, uitvoerbaar en handhaafbaar blijft? Dat is voor sommige fracties, ook voor de mijne, in deze Kamer een belangrijke vraag. Graag een toelichting van het kabinet en een reactie van de indieners hierop.
Voorzitter. We kunnen er weemoedig over doen, maar tradities veranderen. In dit geval is dat een zegen. Zoals het even wennen was om niet meer in de kroeg te mogen roken, is dat nu volstrekt normaal. Tradities als palingtrekken of kattenverbranding — ik verzin het echt niet — zijn we ook onacceptabel gaan vinden. Over een paar jaar kijken we hierop terug en zeggen tegen elkaar: hoe bizar was het dat mensen zelf vuurwerk mochten afsteken?
Voorzitter. Dan de invoering van de wet. Mijn fractie maakt zich, net als de fractie van GroenLinks-PvdA, ernstige zorgen over de aankomende jaarwisseling, nu het kabinet aankoerst op inwerkingtreding in 2026, als ik het goed begrijp. Wat gaat er gebeuren met deze laatste, ouderwetse jaarwisseling? Het nog een keer toestaan van consumentenvuurwerk is volgens mij letterlijk vragen om ongelukken. Het is een lugubere, maar noodzakelijke woordkeuze. We weten allemaal wat we doen net voordat we gaan lijnen of stoppen met roken: we nemen het er nog even van. We zijn tenslotte allemaal mens. Volgens mijn fractie moeten we een aangekondigde laatste jaarwisseling met consumentenvuurwerk koste wat kost vermijden, omdat deze hoogstwaarschijnlijk nog heftiger wordt dan een zogenaamde normale jaarwisseling. De Tweede Kamer heeft verschillende uitspraken gedaan: aan de ene kant om het verbod niet voor 2026 in te laten gaan — ik noemde dat al even tijdens een interruptie — en aan de andere kant om het verbod zo snel mogelijk in te laten gaan. Mijn fractie zou het kabinet willen vragen om hierin haar eigen verantwoordelijkheid te nemen en het vuurwerkverbod al deze jaarwisseling in te laten gaan. Een hint: met inwerkingtreding om middernacht op 1 januari 2026 voldoen de minister en de staatssecretaris ook aan de motie van de Kamerleden Eerdmans en Van der Plas, die pleiten om het verbod pas in 2026 te laten ingaan. Het is tenslotte om middernacht al 2026. Eventuele andere, meer serieuze opties zouden zijn: een vuurwerkverbod speciaal voor deze jaarwisseling via andere wetgeving, of dit jaar een AMvB op hoofdlijnen en later een uitgebreidere voor de komende jaren. Graag een reactie van het kabinet en de indieners.
Ik hoop echt niet dat het gaat gebeuren, maar voor het geval dat er onverhoopt toch nog een laatste jaarwisseling zal plaatsvinden met consumentenvuurwerk, heb ik de volgende vragen. Welke maatregelen neemt dit kabinet om de jaarwisseling zo veilig mogelijk te laten verlopen? Gaat het kabinet jongeren weer voorlichten over het belang van een vuurwerkbril en een aansteeklont? Welke lessen worden getrokken uit ervaringen met de weinig effectieve campagne van het afgelopen jaar? Welke maatregelen neemt het kabinet tegen legaal vuurwerk dat niet aan de veiligheidseisen voldoet, aangezien in 2024 maar liefst 41% van het vuurwerk werd afgekeurd?
Voorzitter. Ik kijk uit naar de reacties en de antwoorden van de indieners en het kabinet. Voorts ben ik van mening dat er een einde moet komen aan de bio-industrie.
De voorzitter:
Heeft u over de pensioenen nog iets? Nee. Het was mede namens 50PLUS, dacht ik.
Wenst een van de leden in de eerste termijn nog het woord? Dat is niet het geval. Dan zijn we hiermee aan het einde gekomen van de eerste termijn van de kant van de Kamer. Ik schors de beraadslaging en de vergadering voor de dinerpauze tot 19.00 uur.
De beraadslaging wordt geschorst.