Plenair Koffeman bij voortzetting debat naar aanleiding van de regeringsverklaring



Verslag van de vergadering van 15 februari 2022 (2021/2022 nr. 17)

Status: gecorrigeerd

Aanvang: 14.49 uur


Bekijk de video van deze spreekbeurt

De heer Koffeman i (PvdD):

Voorzitter. We gokken het erop. Dat lijkt de gedachte van het regeerakkoord. In de maand van het regeerakkoord werden 11.237 gokreclames uitgezonden op de tv, zoals Don Ceder van de ChristenUnie turfde. Dat aantal zal bij ongewijzigd beleid vanaf 1 april nog fors toenemen.

Regeren met een kleine meerderheid in de Tweede Kamer en met een minderheid in de Eerste Kamer is de ultieme gok voor dit kabinet. Het is een gok waarmee de grootste crises van deze tijd niet zullen worden opgelost. De gok is of we kiezen voor instabiliteit, nieuwe pandemieën en een samenleving die vastloopt of voor een andere, meer duurzame weg.

De woningcrisis, de stikstofcrisis, de biodiversiteitscrisis, de klimaatcrisis en de coronacrisis eisen van ons dat we de problemen in samenhang oplossen met vernieuwend beleid en niet door het ene gat met het andere te dichten. Met 25 miljard herstelbetalingen voor de stikstofcrisis en 35 miljard voor de klimaatcrisis en verduurzaming zadelen we toekomstige generaties op met schulden. Dat zou niet erg zijn als die maar uitzicht boden op echte oplossingen. Dat is niet het geval.

Voorzitter. De Partij voor de Dieren vraagt al meer dan dertien jaar om het risico van pandemieën door zoönosen te beperken. Dit zijn ziekten die van dieren op mensen overspringen. Hoewel we de handen nu vol hebben aan COVID-19 zullen we er ook alles aan moeten doen om het ontstaan van nieuwe zoönosen te voorkomen. We beleven de ernstigste uitbraak van vogelgriep ooit. In vier maanden zijn 1,5 miljoen kippen en eenden vergast. Virologen zien de situatie rond de vogelgriepcrisis escaleren. Het virus verspreid zich onder steeds meer diersoorten, zoals vossen, otters en zeehonden. Ook de mens blijkt vatbaar. In China en Laos zijn 60 mensen besmet geraakt, waarvan de helft is overleden. Wanneer het virus van mens op mens overdraagbaar wordt — daar zijn we nog twee stappen vandaan — zal de mortaliteit tientallen malen groter zijn dan bij het coronavirus het geval is. Vooralsnog doet het kabinet niets met deze waarschuwingen.

Voorzitter. In juli 2021 kwam op verzoek van de Partij voor de Dieren het rapport Zoönosen in het vizier tot stand. Daaruit komt Nederland als potentiële hotspot voor zoönotische uitbraken in beeld. Het rapport is helder: het aantal dieren in de veehouderij moet omlaag, net als het aantal dieren per stal en het aantal pluimveebedrijven in waterrijke gebieden. Ook moet ontbossing voor de productie van veevoer, die in het buitenland plaatsvindt als gevolg van Nederlands beleid, worden aangepakt. De handel in wilde dieren moet harder worden bestreden. Het regeerakkoord zwijgt daarover in alle talen. Hoe kan dat? Er is geen enkele aandacht voor de preventie van de grootste bedreiging van dit moment.

De kloof tussen arm en rijk is nationaal en internationaal groter geworden tijdens de pandemie. Kennelijk is het moeilijk om lering te trekken uit de crisis. Kan de minister-president uitleggen wat zijn gedachten hierover zijn en wat het kabinet daartegen onderneemt? Graag een reactie.

Voorzitter. Volksgezondheid is het stiefkind van de regeringsverklaring. Mensen in landbouwgebieden wonen vlak naast akkers waar landbouwgif wordt gespoten. Boeren die veel werken met glyfosaat lijken een grotere kans te hebben op parkinson, alzheimer en kanker. Dat geldt ook voor omwonenden. Toch wordt glyfosaat volop gebruikt. Mensen rond geitenfokkerijen hebben aantoonbaar vaker longontsteking, maar zelfs met de recente ervaringen met Q-koorts doet het kabinet daar niets aan. Kan de minister-president dat uitleggen?

Voorzitter. We zagen ook goed nieuws in het regeerakkoord. De invoering van een suikertaks is iets waar onze fractie al jaren voor pleit, net als een btw-nultarief op groenten en fruit. Maar tot onze verbazing blijkt dit vooralsnog niet uitvoerbaar te zijn, omdat de IT-systemen van de Belastingdienst het niet aankunnen. Dat is toch absurd? Wat zijn de prioriteiten van de Belastingdienst? Hoe gaat de premier dit oplossen?

Voorzitter. Tientallen jaren is er te weinig ondernomen om een stikstof- en natuurcrisis te voorkomen. Nu wordt er 25 miljard aan herstelbetalingen uitgetrokken voor problemen die heel goed voorkomen hadden kunnen worden, onder andere door boeren te helpen om te schakelen, minder dieren te houden, uit te kopen of te verplaatsen. Het kabinet kiest opnieuw voor technologische stalvernieuwingen, terwijl we hebben gezien dat die onvoldoende milieuwinst opleveren en zorgen voor een nog miserabeler leven voor dieren die hun dagelijks leven moeten slijten in megastallen.

Wat ons zorgen baart, is dat er door provincies volop koehandel wordt gedreven in het salderen van stikstofrechten. Rijkswaterstaat kocht zes boerderijen om met stikstofrechten de verlenging van de A15 mogelijk te maken. Limburg zette de stikstofruimte van een boerderij die sinds 2012 niet meer in gebruik is in om een spoorwegterminal uit te breiden. Provincies zoeken juridische geitenpaadjes waardoor uitstoot van stikstof op papier vermindert, maar in werkelijkheid hoger wordt. Wat gaat de minister-president daaraan doen? Is er niets geleerd van de Programmatische Aanpak Stikstof? De rechtbanken zijn helder. Graag ook een reactie van het kabinet.

Voorzitter. Vorige week ontstond de indruk dat het kabinet de Urgendadoelstelling om in 2020 minimaal 25% minder CO2 uit te stoten ten opzichte van 2015 nipt had gehaald. Ik had het kabinet daar heel graag mee willen feliciteren, maar houtige biomassa, luchtvaart en scheepvaart tellen niet mee in de statistieken. Dat zijn bepaald geen schone industrieën. Zouden we ze wel meetellen, dan zou te zien zijn dat de curve omhooggaat in plaats van omlaag. Graag een reactie.

Voorzitter. Het is onbegrijpelijk dat de luchtvaart, de meest vervuilende transportsector, opnieuw ontzien wordt. De vliegtaks wordt een beetje hoger, maar verder zet het kabinet vol in op biokerosine als wondermiddel om schoon te vliegen. KLM en Transavia mengen 0,5% kerosine op een volle tank brandstof. Al zou je de hele tank met biokerosine vullen, schoon vliegen bestaat niet. Krimp is de enige oplossing. Toch steunt het kabinet KLM met vele miljarden aan belastinggeld. Dat zou ook voor urgentere zaken kunnen worden aangewend, in plaats van aan een technisch failliet bedrijf. De beurswaarde van heel Air France-KLM is ongeveer de helft van wat het kabinet aan steunmaatregelen voor KLM uittrekt.

Voorzitter. Waarom heeft het kabinet nog steeds niet gekozen voor het definitief sluiten van Lelystad Airport, waar natuurvergunningen ontbreken, terwijl de noodzaak voor een nieuwe luchthaven niet bestaat? Economie boven ecologie? Korte termijn boven lange termijn? Graag een reactie.

Voorzitter. De vervuiler betaalt, maar de rekening komt vooral bij de burgers terecht. Huishoudens betalen de rekening voor de verduurzaming van de industrie. Hoe verantwoordt de minister-president dat Shell en Tata Steel nog steeds een uitzonderingspositie krijgen?

Voorzitter. Het belang van woningisolatie is extra prangend nu de gasprijzen door het dak zijn geschoten. Wanneer komt het kabinet met een gedegen compensatie voor gezinnen die nu letterlijk in de kou zitten, omdat ze de energierekening niet meer kunnen betalen? Waarom laat het kabinet de belastinginkomsten meestijgen met de stijging van de gasprijs? Wat gaat het kabinet doen aan de stijgende populariteit van hout- en pelletkachels, die zeer vervuilend en ongezond zijn en die letterlijk hele wijken opzadelen met stank en gezondheidsproblemen? Graag een reactie van de minister-president.

Voorzitter. Het woord "bos" komt in het coalitieakkoord niet voor, terwijl behoud van de regenwouden op aarde cruciaal is om de klimaatdoelen van Parijs te kunnen halen. Nederland is een van de grootste veroorzakers van de ontbossing van regenwouden voor de import van palmolie, veevoer en vlees. De regering zegt die import te willen stoppen, maar hoe en wanneer wordt op geen enkele wijze duidelijk. Ook de kap van het Sterrebos in Limburg werd niet voorkomen vanuit Den Haag, ondanks strijdigheid met Europese beschermingsvoorschriften en het risico van een Europese inbreukprocedure. Wat gaat het kabinet doen om bestaande bossen te beschermen in Nederland en in de rest van de wereld? Graag een reactie.

Voorzitter. Ik rond af, maar niet voordat ik aandacht gevraagd heb voor de pechgeneratie studenten die buiten haar schuld is opgezadeld met een enorme studieschuld. Is de minister-president bereid om een deugdelijke compensatie voor deze getroffen groep toe te zeggen? En dan bedoel ik niet een troostprijs van €1.000, maar echt een reële compensatie. Graag een reactie.

Voorzitter. Het kabinet gokt met het kostbaarste dat wij hebben en laat bovendien kwetsbare groepen in de verleiding komen om gokverslaafd te raken. Dat laatste moet makkelijk op te lossen zijn, zoals ook de Tweede Kamer bij herhaling heeft gevraagd. Kan de minister-president toezeggen de gokreclames drastisch in te perken voor 1 april? En is de minister-president bereid om niet langer te gokken met ons klimaat, onze natuur en ons milieu? Graag een reactie. Dank u wel.

De voorzitter:

Dank u wel, meneer Koffeman. Dan is nu het woord aan de heer Van Rooijen namens de fractie van 50PLUS.