Behandelfase Eerste Kamer: behandeling in commissie Eerste Kamer.

nationaal

De commissies bespraken de beantwoording van de regering op 12 juli 2022. Zij besloten de brief voor kennisgeving aan te nemen.

Europees

Op 23 november 2022 nam het Europees Parlement een wetgevingsresolutie aan over het voorstel.

volledige titel

voorstellen ter wijziging Eigenmiddelenbesluit en herziening verordening MFK 2021-2027

document Europese Commissie

COM(2021)570, d.d. 22 december 2021

rechtsgrondslag

artikel 311, lid 3, VWEU

commissies Eerste Kamer

verwante dossiers

De commissies bespraken de beantwoording van de regering op 12 juli 2022. Zij besloten de brief voor kennisgeving aan te nemen.

Op 4 juli 2022 stuurde de minister van Financiën een antwoord op de brief met nadere vragen van 31 mei 2022. Op 5 juli 2022 werd het verslag van een nader schriftelijk overleg (EK, B) vastgesteld.

Op 31 mei 2022 is de brief met nadere vragen verstuurd aan de minister van Financiën.

Op 24 mei 2022 besloten de commissies alsnog gelegenheid te bieden voor inbreng voor nader schriftelijk overleg. De fracties van VVD en ChristenUnie leverden inbreng.

Op 17 mei 2022 besloten de commissies FIN, EZK/LNV en EUZA de beantwoording van de minister te betrekken bij de Algemene Europese Beschouwingen. Het dossier wordt verder behandeld in de commissies FIN en EUZA.

Op 9 mei 2022 stuurde de minister van Financiën een antwoord op de brief van 8 april 2022. Op 11 mei 2022 werd het verslag van een schriftelijk overleg vastgesteld (EK, A).

Op 8 april 2022 is de brief met vragen verstuurd naar de minister van Financiën.

Op 29 maart 2022 is door de commissies EZK/LNV, IWO, FIN en EUZA inbreng voor schriftelijk overleg geleverd over de voorstellen rond de wijziging van het Eigenmiddelenbesluit en het MFK 2021-2027. De commissies besloten de schriftelijke inbreng over het voorstel voor een Sociaal Klimaatfonds (E210025) apart in te dienen.

Op 22 maart 2022 besloten de commissies Financiën en EUZA om schriftelijke inbreng te leveren op 29 maart 2022 vanuit de commissies EZK/LNV, IWO, FIN en EUZA, gezien de sterke link met het dossier over het voorstel tot een sociaal klimaatfonds (E210025).

Op 15 februari 2022 besloten de commissies Financiën, Economische Zaken/LNV en Europese Zaken de voorstellen ter wijziging Eigenmiddelenbesluit en herziening verordening MFK 2021-2027 in behandeling te laten nemen door de commissie Financiën en Europese Zaken en op 22 maart 2022 schriftelijke inbreng over de voorstellen te leveren.

Op 10 maart 2022 heeft de commissie Europese Zaken, namens de commissie Financën, aangegeven het behandelvoorbehoud op de voorstellen op te willen heffen (36.019, 3). Op 15 maart 2022 stemde de Tweede Kamer hiermee in.

Op 22 februari 2022 stuurden de minister en staatssecretaris van Financiën een reactie op het gestelde behandelvoorbehoud op de voorstellen en maakten afspraken over de informatievoorziening over deze voorstellen (36.019, 2).

De vaste commissie voor Financiën van de Tweede Kamer heeft op 9 maart 2022 een verslag van een schriftelijk overleg (22.112, 3308) vastgesteld met de minister van Financiën over het BNC-fiche van de regering over de Commissiemededeling en besluit ter wijziging van het Eigenmiddelenbesluit.

Op 1 februari 2022 plaatste de Tweede Kamer een behandelvoorbehoud bij de voorstellen over de wijziging van het Eigenmiddelenbesluit (36.019, 1).

Het fiche over de voorstellen rond de wijziging van het Eigenmiddelenbesluit is ontvangen op 28 januari 2022 (22.112, 3279).

• 1. 

  Wijziging op grond van ETS-inkomsten

De Nederlandse regering geeft in het fiche aan dat zij open staat voor de toevoeging van het middel op basus van de ETS-inkomsten. Zij schat namelijk in dat een ETS-afdracht voor Nederland financieel voordeliger is dan de bni-afdracht. Wel wordt daarbij de kanttekening geplaatst dat de onderhandelingen over het ETS-voorstel een wijziging kan veroorzaken in de verdeelsleutel. Ook fluctueren veilbare rechten en ETS-prijzen waardoor de regering dit minder voorspelbaar vindt dan een bni-afdracht. Daarnaast is de regering geen voorstander van correctiemechanismes, maar geeft wel aan blij te zijn met de tijdelijkheid ervan. Ook wijst de regering erop dat besluitvorming over het ETS-voorstel plaatsvindt op basis van gekwalificeerde meerderheid. Dit kan als gevolg hebben dat de verdeelsleutel wijzigt zonder goedkeuring van Nederland.

• 2. 

  Opbrengsten CBAM-certificaten

De regering geeft ook bij dit tweede voorstel voor een eigen middel aan dat zij hiervoor open staat. Ze wil de Europese Commissie vragen hoe de 25% van de opbrengsten van de verkoop van CBAM-certificaten die lidstaten mogen houden zich verhouden tot de kosten en risico's van de uitvoering van CBAM, zoals het verifiëren van emissies en het controleren bij het in het vrije verkeer brengen van CBAM-goederen. De regering verwacht daarvoor een compensatie. Verder ziet zij graag heldere regels voor het uitvoeren van CBAM. De regering ziet CBAM in eerste instantie als een klimaatmaatregel om koolstoflekkage te voorkomen en aan te zetten tot klimaatactie in derde landen en verwacht dat deze in de toekomst minder opbrengsten zal genereren. De Europese Commissie geeft in het CBAM-voorstel aan de reikwijdte van CBAM te willen evalueren om te bezien of deze uitgebreid kan worden naar emissies in andere sectoren. DE regering ziet hierbij een risico dat op basis van gekwalificeerde meerderheid in de Raad deze reikwijdte uitgebreid wordt zonder aanpassing aan het Eigenmiddelenbesluit.

• 3. 

  Herverdeling van winsten en belastingheffingsrechten lidstaten

De regering wil dit onderdeel nog niet beoordelen, omdat zij nog informatie mist over de gevolgen voor de afdrachten van alle EU-lidstaten, de stabiliteit van de grondslag, de uitvoerbaarheid en uitvoeringskosten en de voorspelbaarheid van de afdrachten.

De beoordeling van de bevoegdheid van de Europese Commissie tot het doen van de voorstellen wordt door de regering als positief bestempeld. Op grond van artikel 91 van de Grondwet is parlementaire goedkeuring nodig. Een wijziging voor de financiering van de EU-begroting dient op EU-niveau geregeld te worden en om die reden beoordeelt de regering de subsidiariteit van het voorstel als positief. Ook de proportionaliteit van de voorstellen wordt positief beoordeeld, omdat deze niet verder gaan dan noodzakelijk.

Het fiche over de herziening van de verordening voor het MFK 2021-2017 is ontvangen op 28 januari 2022 (22.112, 3280).

• 1. 

  Verhoging van de plafonds in het kader van het Sociaal Klimaatfonds

De regering heeft in de beoordeling van het Fit-for-55-pakket aangegeven terughoudend te zijn het toevoegen van nieuwe fondsen en het openbreken van het MFK. Het is voor haar onduidelijk in hoeverre de Commissie heeft onderzocht of de voorgestelde verhogingen binnen het MFK gecompenseerd kunnen worden. Naar verwachting leidt de voorgestelde aanpassing van het MFK tot een stijging van de Nederlandse afdrachten aan de EU-begroting. Nederland is hier geen voorstander van, maar wil de voorgestelde aanpassing van het MFK integraal beoordelen in samenhang met de verdere Nederlandse inzet voor het Fit-for-55-pakket. De regering geeft aan deze integrale beoordeling pas te kunnen maken als de inhoudelijke onderhandelingen voor een Europees klimaatbeleid en CO2-reductie in een vergevorderd stadium zijn. De focus ligt wat de regering betreft daarom op inhoudelijke onderhandelingen.

• 2. 

  Automatisch aanpassingsmechanisme door de vervroegde aflossing van Next Generation EU-leningen (NGEU)

De voorgestelde herziening van de MFK-verordening om vervroegde aflossing van NGEU-leningen met de opbrengst van nieuwe eigen middelen mogelijk te maken ziet de regering in lijn met eerder gemaakte afspraken. De financiering van de aflossing van NGEU-leningen blijft nog wel een open vraag voor het volgende MFK vanaf 2028. Het bestedingsdoel van het automatische aflossingsmechanisme, namelijk de aflossing van NGEU-leningen, moet duidelijk worden gedefinieerd in de MFK-verordening. Verder heeft zij de wens dat het automatische aanpassingsmechanisme zo wordt vormgegeven dat de raming van Nederlandse EU-afdrachten zoveel mogelijk behouden blijft.

De bevoegdheid van de Europese Commissie, de subsidiariteit en proportionaliteit van het voorstel worden positief beoordeeld door de Nederlandse regering.

Voorstellen ter wijziging van het Eigenmiddelenbesluit

De financiering van de EU-begroting wordt geregeld door het Eigenmiddelenbesluit (EMB). De EU-lidstaten dragen deze eigen middelen af aan de begroting op basis van een afdrachtenpercentage. De voorstellen voegen drie nieuwe eigen middelen toe aan dit besluit en wijzigt het EMB zelf verder niet. De uitvoering van de afdrachten wordt gedaan door de making available regulations. Een voorstel om deze regeling te wijzigen zodat de drie nieuwe regelingen toegevoegd kunnen worden, wordt nog verwacht.

De drie voorgestelde eigen middelen zouden ervoor moeten zorgen dat er een afdracht plaatsvindt op basis van (1) 25% van de potentiële ETS-inkomsten, (2) de verwachte opbrengsten die voortvloeien uit het beleidsvoorstel tot een mechanisme voor koolstofcorrectie aan de grens en (3) het Inclusive Framework (IF) van de OESO/G20 overeengekomen akkoord dat voorziet in een herverdeling van winsten en belastingheffingsrechten tussen landen.

• 1. 

  Lidstaten zouden in de toekomst een bijdrage aan de EU-begroting leveren van 25% van de potentiële ETS-inkomsten. Deze wordt toegekend door veilbare emissierechten. De inkomsten komen voort uit de gewijzigde bestaande Emission Trading System (ETS) en het voorgestelde nieuwe ETS voor de gebouwde omgeving en transport (ETS-BRT).
• 2. 

  Over het beleidsvoorstel tot een mechanisme voor koolstofcorrectie aan de grens (CBAM) wordt apart onderhandeld en komt voort uit het Fit for 55 pakket. Voorgesteld wordt dat 75% van de opbrengsten van de verkoop van CBAM-certificaten naar de EU-begroting gaat. De verantwoordelijkheid voor het verkopen van de CBAM-certificaten ligt bij de lidstaten zelf. De overige 25% van de opbrengsten van de verkoop kan terugvloeien naar de nationale begrotingen van de lidstaten.
• 3. 

  De herverdeling van winsten en belastingheffingsrechten tussen landen moet ervoor zorgen dat 25% van de winst van bedrijven (met een omzet van meer dan 20 miljard euro en een winstmarge van meer dan 10%) toegerekend wordt aan landen waar de producten en diensten van bedrijven geconsumeerd worden.

Tegelijk met de herziening van het EMB stelt de Europese Commissie een aanpassing van het Meerjarig Financieel Kader voor om uitgaven mogelijk te maken voor vervroegde aflossing en rentebetalingen van Next Generation EU (NGEU)-leningen en voor het voorgestelde sociaal klimaatfonds (zie ook E210025).

Voorstel voor een verordening tot bepaling van het meerjarig financieel kader voor de jaren 2021–2027

Het voorstel pas het Meerjarig Financieel Kader (MFK) aan voor de jaren 2021-2027 en bestaat uit twee onderdelen:

• 1. 

  Verhoging van de plafonds in het kader van het Sociaal Klimaatfonds (zie E210025):

  De Europese Commissie wil het Sociaal Klimaatfonds onderdeel maken van het MFK. De plafonds voor de vastleggings- en betalingskredieten voor "Natuurlijke hulpbronnen en milieu" worden verhoogd met de bedragen zoals voorgesteld in het Commissievoorstel voor het Sociaal Klimaatfonds: in 2025 met 2,176 miljard euro, in 2026 met 9,132 miljard euro en in 2027 met 8,786 miljard euro. De bekostiging van het Sociaal Klimaatfonds wordt gedaan door de introductie van nieuwe eigen middelen. Volgens de Europese Commissie is het voordeel van het onder het MFK brengen van het Klimaatfonds dat bestaande controle- en verantwoordingbepalingen voor de EU-begroting op het SCF van toepassing zijn, zoals toezicht door de Europese Rekenkamer op de bestedingen.

• 2. 

  Automatisch aanpassingsmechanisme door de vervroegde aflossing van Next Generation EU-leningen (NGEU):

  In juli 2020 besloot de Europese Raad dat de opbrengsten van nieuwe eigen middelen die na 2021 ingevoerd worden, gebruikt zullen worden voor de vervroegde aflossing van de leningen die de Commissie namens de EU aangaat voor de financiering van niet-terugbetaalbare steun. In het Interinstitutioneel Akkoord over begrotingszaken zijn de instellingen overeengekomen dat de terugbetaling van de NGEU-leningen niet zou mogen leiden tot een onnodige vermindering van andere uitgaven uit het MFK en heeft de wens uitgesproken dat een stijging van de nbi-afdrachten voor de lidstaten beperkt moet blijven. Het voorgestelde aanpassingsmechanisme zorgt ervoor dat vanaf 2024 de vastleggingenplafonds van de sub-uitgavencategorie "Veerkracht en waarden" en de corresponderende jaarlijkse betalingsplafonds automatisch verhoogd worden met de opbrengsten van de nieuwe eigen middelen uit het voorgaande jaar. Omdat de bedragen afhankelijk zijn van opbrengsten uit het voorgaande jaar zijn deze niet gespecificeerd.

Tijdens de Ecofinraad van 16-17 juni 2022 (21.501-07, EO) is gesproken over nieuwe eigenmiddelen voor de Europese Unie. Het Franse Voorzitterschap en de Europese Commissie schetsten de voortgang van de beleidsvoorstellen waarop de voorstellen voor nieuwe eigenmiddelen zijn gebaseerd. Veel lidstaten staan achter de conclusies van de Europese Raad van juli 2020 waarin is afgesproken dat nieuwe eigen middelen voor terugbetaling van Next Generation EU (NGEU) gebruikt moeten worden. Verschillende lidstaten benadruken dat de onderhandelingen op de sectorale beleidsvoorstellen eerst moeten worden afgerond.

In de databank EUR-Lex wordt de laatste stand van zaken in de Europese behandeling van het voorstel weergegeven.

Op 23 november 2022 nam het Europees Parlement een wetgevingsresolutie aan over het voorstel COM(2021)570.

De voorstellen zijn op 22 december 2021 gepubliceerd en de commissie voor het Budget bij het Europees Parlement is eindverantwoordelijk voor de voorstellen.

In de databank OEIL van het Europees Parlement wordt de laatste stand van zaken in de behandeling van het voorstel weergegeven.

De Zweedse Riksdag heeft op 15 februari 2022 een subsidiariteitsbezwaar (zie bezwaar) ingediend op het voorstel ter wijziging van het Eigenmiddelenbesluit en geeft daarmee aan dat het voorstel verder gaat dan het beoogde doel. De Riksdag geeft aan dat in de eerste plaats een herschikking van de fondsen plaats kan vinden binnen het EU-budget en binnen het huidige raamwerk van de eigen middelen. De Riksdag vindt het te ver gaan een doel te baseren op grond van nieuwe eigen middelen waar nog geen besluitvorming op heeft plaatsgevonden en nog geen inkomsten van bekend zijn.

In de databank IPEX wordt de behandeling van het voorstel in de diverse (kandidaat) lidstaatparlementen weergegeven.