De Eerste Kamer heeft dinsdag 18 oktober uitvoerig met minister Hoogervorst (VVD. Volksgezondheid) gedebatteerd over de Wet Toelating Zorginstellingen (WTZi), die minister Hoogervorst zo mogelijk per 1 januari 2006 wil invoeren. De regeringspartijen CDA, VVD en D66 stemden ermee in, evenals de Onafhankelijke Senaatsfractie (OSF), al hadden zij wel vragen over de organisatie van de acute zorg in spoedeisende gevallen en over de financiering van de bouw van zorginstellingen.
Tegen
De oppositiepartijen PvdA, SP en GroenLinks zetten veel vraagtekens bij de wet die ook bij de bouw van voorzieningen in de gezondheidszorg gereguleerde marktwerking mogelijk moet maken. Zij lieten aantekenen dat zij tegen waren. Minister Hoogervorst noemde de opstelling van de PvdA-fractie 'opmerkelijk'. De PvdA-fractie in de Tweede Kamer heeft destijds voor het wetsvoorstel gestemd.
Gemiste kans?
De twee kleine christelijke fracties van SGP en ChristenUnie hadden in eerste instantie ook moeite met de nieuwe wet. Woordvoerder Van den Berg vroeg met nadruk hoe de minister in staat zal zijn publieke belangen te waarborgen als zorginstellingen meer vrijheid van handelen krijgen. Hij wees op de geweldige veranderingen in de zorg: deconcentratie van verpleeghuisplaatsen, extramuralisering van verzorgingshuizen en het scheiden van wonen en zorg. Bovendien wil het kabinet de toegang tot de AWBZ beperken tot langdurende en niet op genezing gerichte zorg. De verantwoordelijkheid voor de huishoudelijke zorg en een deel van de persoonlijke verzorging wordt straks via de Wet maatschappelijke ondersteuning (WMO) geregeld. Daarbij krijgen de gemeenten een belangrijke rol toebedeeld. Senator Van den Berg vroeg waarom, gezien de samenhang van wonen, zorg en welzijn, het kabinet de nieuwe WTZi, de AWBZ en de WMO geheel naast elkaar wil laten functioneren en deze wettelijke regelingen niet op elkaar afstemt. Is dit een gemiste kans?, vroeg de woordvoerder van SGP en ChristenUnie.
Uiteindelijk stemden SGP en ChristenUnie wel voor. Senator Van den Berg verklaarde deze 'gouvernementele houding' door te wijzen op twee toezeggingen van de minister. Elke volgende stap naar marktwerking in de zorg zal aan de Staten-Generaal worden voorgelegd en er wordt gekeken naar samenhang tussen de WTZi en de Wet op de maatschappelijke ondersteuning.
Van aanbod naar vraag
De bedoeling van de nieuwe wet is het stelsel van centrale aanbodsturing, waarbij de overheid de capaciteit van zorginstellingen bepaalt, te vervangen door een decentraal vraaggericht stelsel, waarbij de capaciteit wordt bepaald door de betrokken partijen (consumenten, instellingen en verzekeraars).
Logische stap
Senator Schouw (D66) herinnerde eraan dat het oorspronkelijke wetsontwerp, toen nog onder de benaming Wet Exploitatie Zorginstellingen, is ingediend onder het kabinet Kok II door minister Borst. Volgens Schouw, die ook sprak namens de OSF, past het enigszins aangepaste wetsvoorstel WTZi goed in de hervorming van het zorgstelsel die volop aan de gang is. Het bieden van meer vrijheid en meer verantwoordelijkheid aan zorginstellingen vinden we een logische stap, aldus Schouw. De D66-woordvoerder kreeg de toezegging van de minister, dat hij zich zal inspannen voor een openbaar register (bijvoorbeeld op internet) waar consumenten kunnen zien welke instellingen welke zorg geven, welke toelatingen er zijn verleend op welke locaties en welke instellingen juridisch met elkaar zijn verbonden. Net als andere senatoren drong hij aan op meer zekerheid bij de organisatie van de acute zorg. De minister zei dat het verlenen van spoedeisende eerste hulp een visitekaartje van de ziekenhuizen is.
Onafhankelijk toezicht
Mevrouw Swenker wees er namens de VVD-fractie op dat de nieuwe wet ook toeziet op goed bestuur bij de instellingen. Een onafhankelijk toezicht en transparantie als het gaat om de bedrijfsvoering moeten heel normaal zijn, zei zij met een verwijzing naar een onderzoek dat uitwijst dat ook de gezondheidszorg op dit punt een onvoldoende scoort. Mevrouw Swenker verwachtte dat er verbetering in deze sector kan optreden door toedoen van de cliëntenraden en het recht van enquête en de toegang tot de ondernemingskamer van het gerechtshof in Amsterdam die de medezeggenschapsorganen krijgen.
Als belangrijkste punt bracht mevrouw Swenker naar voren de vraag hoe de minister met bouwinvesteringen in de zorg zal omgaan. Zal er geen onderscheid gaan ontstaan tussen zorginstellingen die aan bepaalde voorwaarden moeten voldoen als zij gaan bouwen en zorgverzekeraars die het bouwregiem kunnen ontlopen door zelf een zorgvoorziening te exploiteren en hiervoor een gebouw gaan neerzetten. De VVD wil dat de minister zich houdt aan het gezegde: 'Gelijke monniken, gelijke kappen'. Zij was er tevreden mee, dat de regels die de minister gaat toepassen nog ter toetsing aan het parlement worden voorgelegd. Over de regionale keten voor acute zorg waarschuwde zij de minister, dat het 'polderen niet tot Sint Juttemis' mag duren. Als er geen goede regionale afspraken uit de bus komen, moet de minister ingrijpen, vindt de VVD-fractie.
Winstoogmerk
Mevrouw Van Leeuwen, woordvoerder van de CDA-fractie, liet vragen over het bouwregiem achterwege, omdat de minister in de Tweede Kamer al heeft toegezegd dat hij maatregelen terzake eerst aan de beide Kamers zal voorleggen ('voorhangprocedure'). Zodra dit gebeurt, gaan we daar zeker op in, kondigde mevrouw Van Leeuwen aan. Zij stelde wel de introductie van het winstoogmerk in de zorg aan de orde. Winst is voor mij geen vies woord, ook niet in de zorg, zei zij. Mevrouw Van Leeuwen zei verder dat 'winst maken' weliswaar aansluit bij de gereguleerde marktwerking die de regering in de gezondheidszorg nastreeft, maar dat dit een kwestie van meer principiële aard is, waarover nader met de regering gedebatteerd dient te worden.
Grote vermogens niet oppotten
Overigens heeft minister Hoogervorst al toegezegd, dat hij nieuwe vormen van winst maken pas over de hele linie zal toestaan als de beide Kamers der Staten-Generaal daarmee hebben ingestemd en niet eerder dan in 2012. In het voorjaar van 2006 zal hij met nadere voorstellen komen over toelaten van winst bij afzonderlijke instellingen. De minister zegde toe, dat hij het oppotten van grote vermogens niet zal toestaan. Mevrouw Van Leeuwen kondigde aan dat de CDA-fractie bij elke gelegenheid weer zal aangeven waar voor haar de grenzen liggen van de overheidstaak in de zorg en wat kan worden overgelaten aan de markt.
Versnippering
PvdA-woordvoerder Hamel vond de opzet van de wet onduidelijk. Waarom niet gekozen voor een beweegreden die aangeeft dat dit wetsvoorstel erop is gericht het publiek belang van een kwalitatief en doelmatig functionerende zorg te borgen? De PvdA verdenkt de regering ervan met dit wetsontwerp de loper uit te leggen naar een via de markt gereguleerde zorg. Volgens Hamel zou het publieke belang voorop gesteld moeten worden, maar zouden wel vormen van competitie mogelijk gemaakt moeten worden om aanbieders en instellingen die creatief zijn en het goed aanpakken te kunnen belonen en zij die het allemaal laten lopen gestraft worden. De PvdA is bang voor versnippering. Voor alle duidelijkheid: integrale zorg is dikwijls betere, maar ook goedkopere zorg, zei senator Hamel.
Deel dit item: