Een aantal fracties in de Eerste Kamer (PvdA, SP, GL, CU en in mindere mate D66) heeft bezwaren tegen de besparing op de arbeidsbemiddeling door verregaande digitalisering bij het UWV. Dit is dinsdag 24 april gebleken in het debat in de Eerste Kamer over de wijziging van de Wet structuur uitvoeringsorganisatie werk en inkomen (SUWI). Het (inmiddels demissionaire) kabinet wil met deze wijziging bereiken dat de werking van de arbeidsmarkt efficiënter wordt door de eigen verantwoordelijkheid van burgers en bedrijven voorop te stellen. De overheid wil alleen nog die werklozen ondersteunen bij het zoeken naar werk die het echt nodig hebben. Om die reden worden re-integratiebudgetten steeds minder ingezet voor WW'ers, van wie de regering de overtuiging heeft dat zij veelal op eigen kracht weer werk kunnen vinden. Het uitgangspunt wordt dat niet alleen de inschrijving, maar ook de bemiddeling primair langs digitale weg gaat plaatsvinden door het UWV. Het optreden van de uitvoeringsorganisatie zal aansluitend en aanvullend zijn aan de dienstverlening van gemeenten en private partijen, zoals uitzendbureaus en andere bemiddelaars. Het aantal bemiddelingsbureaus wordt teruggebracht van 98 naar dertig en zal vooral regionaal gericht zijn. Per 1 juli wordt de Raad voor Werk en Inkomen opgegeven. De adviserende functie van de RWI wordt grotendeels overgenomen door het UWV. Daarvoor is een extra budget van € 250.000 per jaar beschikbaar. De opheffing van de RWI levert een eenmalige besparing van ruim vijf miljoen euro op.
Senator Thissen (GroenLinks) wees er aan het slot van het debat op dat de fracties van VVD, CDA, PVV en SGP afwezig waren of niet aan het debat deelnamen. PVV-senator Klever wees hem er op dat de PVV-fractie wel degelijk aanwezig was. Deelname aan het debat leek haar niet opportuun, aangezien zij het debat van de Tweede Kamer niet over wilde doen. Zij verwees de woordvoerders naar de Handelingen van het debat in de Tweede Kamer om de opvattingen van de PVV tot zich te nemen. Senator Beckers (VVD) voelde zich geroepen de afwezigheid van de CDA-fractie te verklaren. De VVD-woordvoerder zou mede namens de CDA-fractie spreken wanneer hij zich geroepen had gevoeld te spreken tijdens het debat. De fase van schriftelijke behandeling was voor deze fracties echter voldoende geweest. Tijdens het debat had hij niets nieuws gehoord. "Een herhaling van bekende standpunten door de oppositie", zei senator Beckers. De senaat zal op 8 mei over het wetsvoorstel stemmen.
Loonkostensubsidie
PvdA-woordvoerder Sent zei dat haar fractie grote bezwaren heeft tegen het voorstel, vooral omdat het afdoet aan de eigen verantwoordelijkheid van de overheid voor een activerend arbeidsmarktbeleid. Volgens senator Sent zou bijvoorbeeld het instrument van de loonkostensubsidie niet afgebouwd moeten worden, maar juist effectiever moeten worden ingezet. Zij citeerde uit een onderzoek door SEO: "Belangrijk is de constatering dat er een groep is met een arbeidsproductiviteit lager dan het minimumloon, bij wie de baten van een langdurige vorm van ondersteuning of loonkostensubsidie toch positief kunnen uitvallen". Senator Sent vroeg waarom het kabinet geen maatregelen neemt de effectiviteit van de loonkostensubsidies te verbeteren in plaats van ze af te schaffen.
Ook meende de PvdA-senator dat de regering met de digitalisering van de dienstverlening door het UWV enorme risico's loopt. Deze risico's betreffen niet alleen de digitalisering zelf, maar juist ook de werkzoekenden van wie er velen niet of nauwelijks met internet kunnen omgaan. Senator Ester wees op de 1,5 miljoen laaggeletterden in Nederland.
Minister Kamp van SZW zegde in het debat toe dat hij de vinger aan de pols zal houden en meteen maatregelen zal nemen als de digitalisering niet oplevert wat de regering ervan verwacht. "Dan wachten we niet tot de evaluatie in 2015", zei minister Kamp.
Senator Ester (ChristenUnie) liet zich negatief uit over het wetsvoorstel dat volgens hem een 'onversneden neoliberale blik op de arbeidsmarkt ademt". De CU-senator wees op de oplopende werkloosheid. De werkkans voor ouderen noemde hij "close to zero". Volgens senator Ester past een terugtredende overheid niet bij een arbeidsmarkt die in hoog tempo verslechtert". Volgens senator Ester kent de informatiesamenleving winnaar en verliezers en voor de groep verliezers leek hem face-to-face contact met arbeidsbemiddelaars absoluut geboden. "Het verliezen van je werk is voor velen een traumatische ervaring en voor hen biedt het openen van een digitaal loket weinig soelaas", betoogde senator Ester.
Baat bij ondersteuning
Senator Thissen pleitte namens de fractie van GroenLinks voor een 'nulmeting' om straks bij de evaluatie preciezer te kunnen bepalen welk effect de digitalisering van de arbeidsbemiddeling heeft gehad. De GroenLinks-senator verweet minister Kamp dat hij alle werklozen over een kam scheert met uitspraken dat er in land- en tuinbouw werk genoeg is voor mensen die nu met een uitkering thuis zitten. Hij vond het ook zorgelijk dat na 12 maanden WW toch nog 20% van de werkzoekende doorstroomt naar de Wet Werk en Bijstand en dan een bijstandsuitkering krijgt. "Wat is de kwalificatie van de minister waard die de WW-groep kansrijk noemt, als de helft van de WW-gerechtigden niet uitstroomt naar werk gedurende de uitkeringsperiode?", vroeg senator Thissen. Senator Thissen vreesde dat de gemeenten het gelag gaan betalen. "Werk vinden, geschikt personeel vinden is een vak", betoogde Thissen. "Veel mensen hebben baat bij ondersteuning". De GroenLinks-senator vond dat de bezuiniging op het UWV achterwege moet blijven.
Senator Ruers (SP) zei dat nu de werkloosheid stijgt en een blijvende karakter vertoont er juist van de kant van de overheid de noodzaak bestaat om met alle mogelijke en creatieve middelen die werkloosheid te bestrijden. "Het is immers evident dat een laag werkloosheidscijfer goed is voor de economie en goed uitwerkt voor het sociale klimaat", zei senator Ruers. De SP-senator gaf diverse voorbeelden van werklozen die zich in de hoek gezet en gestigmatiseerd voelen door de benadrukking van de eigen verantwoordelijkheid in een arbeidsmarktsituatie waarop zij geen grip hebben.
Aarzelingen
Senator Scholten (D66) zei aanvankelijk dat haar fractie grote aarzelingen heeft bij de wijze van samenwerking tussen het UWV en de gemeenten. Ook betwijfelde senator Scholten of het nieuwe systeem van bemiddeling wel alle werklozen zal bereiken. "Met een beperking van de face tot face dienstverlening naar digitale coaching blijft het risico bestaan dat de kwetsbare werkloze tussen loket en computer verdwaalt en de weg kwijt raakt", zei senator Scholten. Zij vroeg en kreeg de toezegging van minister Kamp dat de implementatie van het nieuwe systeem bij het UWV haalbaar is, zowel wat betreft de tijdsdruk als de kosten. Ook de toezegging van de minister dat hij bij de invoering de vinger aan de pols houdt, stemde de woordvoerder van D66 positief. De fractie zal zich voor de stemming nader over het wetsvoorstel beraden.
Deel dit item: