Verslag van de vergadering van 6 februari 2024 (2023/2024 nr. 19)
Status: gecorrigeerd
Aanvang: 20.41 uur
De heer Van Apeldoorn i (SP):
Dank, voorzitter. Ik dank de minister voor zijn beantwoording. Ondanks die beantwoording zijn wij nog niet overtuigd, maar dat zal de minister misschien niet helemaal verrassen.
"Overbodig", "ondoelmatig", "overstimulering" en "onrechtvaardig" zijn woorden die ik de minister herhaaldelijk heb horen bezigen. Ik hoorde vier keer een "o", maar niet de "o" van "overtuigend". Ik blijf de logica missen. Hoe kan de minister nou zeggen dat er sprake is van overstimulering als hij tegelijkertijd zegt dat er nog lang niet genoeg zon op dak is? In de huursector is het een op zes of een op vijf en bij particulieren een op drie. Dat zou toch nog veel hoger moeten? Volgens mij vindt de minister dat ook, maar hij zegt: er is overstimulering. Er is kennelijk genoeg gestimuleerd. Nee, er is niet genoeg gestimuleerd, want de uitrol is nog lang niet klaar. En zeker niet als de minister niet met iets beters komt.
Er zijn alternatieven denkbaar. Ik heb al eerder gezegd dat de SP voor zonne-energie als collectieve voorziening is, in plaats van dat je individueel gaat investeren om dat vervolgens terug te verdienen, maar zo'n uitrol komt er ook niet. De vraag blijft heel simpel. Ik heb die al aan de minister gesteld, maar ik krijg niet echt een bevredigend antwoord. Is deze voorgestelde afschaffing van de salderingsregeling iets wat gaat stimuleren of juist gaat afremmen? Dat laatste is natuurlijk duidelijk het geval en dat zegt de minister ook. Hij zegt: het wordt minder aantrekkelijk voor woningcorporaties als we deze regeling gaan afschaffen, maar ik ga wel andere dingen doen voor de woningcorporaties. Maar wat dat dan is, blijft eerlijk gezegd nogal vaag. Volgens mij is iedereen het erover eens dat die 100 miljoen onvoldoende soelaas biedt.
En wat onrechtvaardigheid betreft: de minister wil deze regeling afschaffen, juist nu lagere inkomens hier ook in aanmerking voor komen en het ook voor hen aantrekkelijk wordt om mét gebruik van de salderingsregeling te investeren in zon op dak, al dan niet via hun verhuurder. Is dat dan zo rechtvaardig, zo vraag ik de minister. Dat sluit eigenlijk ook aan bij het eerdere punt van collega Visseren over de onrechtvaardigheid tussen de mensen die nu wel gebruik hebben kunnen maken van de salderingsregeling en de mensen die, als we dit wetsvoorstel aannemen, daar straks geen gebruik meer van kunnen maken, juist als het dan groepen met lagere inkomens betreft. Dat vinden wij onrechtvaardig, en ik spreek hier namens de fracties van de SP en de OPNL.
Waar ik eigenlijk ook gewoon nog steeds geen duidelijkheid over heb gekregen van de minister is wie hier nu uiteindelijk beter van wordt, behalve dat het de schatkist geld gaat opleveren. Het is duidelijk: dat geld heeft het kabinet al ingeboekt, en daarom krijgen we nu de bal teruggekaatst. Dan is er een gat in de begroting. Ja, zeg ik dan, dan hadden jullie niet buiten de Eerste Kamer moeten rekenen. Maar wie wordt er nu eigenlijk beter van? Ik zei het eerder ook al per interruptie: de energielobby van Nederland, Energie-Nederland. Dat zijn Essent, Eneco en Shell Energy. Die pleiten hier elke keer voor. Wie zijn ertegen? Dat zijn de woningcorporaties, de Woonbond en de Consumentenbond.
Als dan de vraag is wie hier beter van wordt, dan denk ik dat we hier wel een hele goede hint hebben van wie hier beter van wordt en van welke belangen hier nu eigenlijk mee gediend worden en welke belangen niet. Die woningcorporaties en de Woonbond, die de huurders vertegenwoordigen, zijn toch ook niet gek? Het zou om 1 miljard aan kosten voor de energiebedrijven gaan. Waar dat bedrag precies vandaan komt, weten we nog steeds niet. Maar stel dat het 1 miljard is — dat is eigenlijk een vraag die nog niet beantwoord is door de minister — hoe weten we dan dat die 1 miljard terecht gaat komen bij alle huishoudens, en niet de winsten van de energiebedrijven, die zo hartstochtelijk pleiten voor afschaffing van de salderingsregeling, zal spekken? Dat is nog steeds een onbeantwoorde vraag.
Nogmaals, als je bang bent dat door de salderingsregeling, door die zogenaamde socialisatie, de mensen die geen zonnepanelen bezitten op kosten gejaagd worden of meer moeten betalen voor hun energierekening dan anders het geval zou zijn, dan zou ik zeggen: dan moet het antwoord zijn om zo veel mogelijk van die mensen in staat te stellen om ook zonnepanelen aan te schaffen. En als je dan toch iets zou willen doen aan die hoge energierekening, die wat de SP betreft zeker veel te hoog is — energiearmoede in Nederland is nog steeds schrikbarend hoog — dan zijn er hele andere maatregelen veel effectiever dan het afschaffen van de salderingsregeling. Verlaag dan bijvoorbeeld de energiebelasting in de eerste schijf. Dat zal veel meer schelen dan die paar tientjes per maand.
Voorzitter, ik rond af. Ik zie dat ik ook door mijn tijd heen ben. Er ligt geen alternatief voor. De minister stelt voor de regeling gewoon af te bouwen en haar daarmee af te schaffen. Daarmee doe je dus niets voor de mensen die nu ook graag zouden willen investeren in wat de schoonste vorm van hernieuwbare energie is. Daarom zijn de fracties van de SP en de OPNL nog steeds niet overtuigd, ondanks alle o's van de minister.
De voorzitter:
Dank u wel, meneer Van Apeldoorn. Dan is het woord aan de heer Schalk namens de SGP.