De meerderheid van de Eerste Kamer stemt op 8 november aanstaande naar verwachting in met de Wet werk en inkomen naar arbeidsvermogen (WIA). Deze nieuwe wet gaat de Wet Arbeidsongeschiktheid (WAO) vervangen op 1 januari 2006.
Stemming
In het debat over het wetsvoorstel afgelopen dinsdag keerden de fracties van PvdA, GroenLinks en SP zich tegen aanvaarding van de WIA. Zij dienden op de valreep nog een motie in. Daar zal volgende week over worden gestemd. Ook het wetsvoorstel zelf komt dan in stemming. In de motie wordt gevraagd om gemeenten de mogelijkheid te bieden tot een no-riskpolis voor arbeidsgehandicapte werkzoekenden waarvoor zij verantwoordelijk zijn. Minister De Geus ontraadde de motie.
Toezeggingen
De andere fracties hadden op onderdelen wel kritiek, maar minister De Geus (CDA, Sociale Zaken en Werkgelegenheid) wist deze namens de regering goeddeels te pareren met een reeks toezeggingen.
Zo verwacht de minister voor de zomer van 2006 te kunnen beschikken over twaalf protocollen van de Gezondheidsraad voor de beoordeling van zieke werknemers. De fracties van CDA en VVD hadden aangedrongen op deze protocollen. Namens de VVD-fractie had mevrouw Swenker het betreurd dat deze protocollen er op 1 januari nog niet zijn. De protocollen zouden kunnen helpen bij de claimbeoordelingen, zodat ook een gelijke beoordeling van vergelijkbare situaties beter zal zijn gewaarborgd. Bovendien zal er hierdoor een betere afstemming tussen verzekeringsgeneeskundige sector, bedrijfsartsen en behandelende sector tot stand kunnen komen. De protocollen zullen ook worden gebruikt bij de herbeoordeling van de huidige WAO'ers.
Flexibele herkeuring
Ook kregen VVD en CDA de toezegging dat de flexibele herkeuring al na drie maanden kan geschieden in plaats van na zes maanden. De VVD-fractie vroeg en kreeg de toezegging dat er overleg komt met minister Donner (Justitie) over de mogelijkheid werkgevers een verhaalsrecht te geven voor extra kosten die zij aan zieke werknemers besteden. Mevrouw Van Leeuwen van het CDA kreeg gedaan dat als reïntegratiemiddel jobcoaching bij alle categorieën gehandicapten wordt ingezet en niet alleen bij jonggehandicapten.
Ondanks aandrang uit de senaat wilde de minister niet toezeggen het middel van de no-risk-polis voor ziektekosten ook beschikbaar te stellen aan een werkgever die een arbeidsgehandicapte in dienst wil houden. Wel wil de minister in overleg met werkgevers en verzekeraars aandringen op het invoeren van individuele reïntegratieovereenkomsten (IRO's). Deze IRO's blijken in de publieke dienst aan te slaan.
Meerwaarde
Op verzoek van onder andere de VVD komt er een grote campagne om de nieuwe WIA onder de aandacht van een groot publiek te brengen. Mevrouw Van Leeuwen (CDA) kreeg de toezegging dat de minister nog eens met de Vereniging van Nederlandse Gemeenten gaat overleggen over de arbeidsgehandicapten die gedurende twee jaar niet aan de slag komen.
Het bezwaar van de linkse oppositie tegen de WIA mondde uit in de vraag wat nu eigenlijk de meerwaarde is van de nieuwe wet. Mevrouw Westerveld (PvdA) wees erop dat het aantal arbeidsongeschikten al spectaculair is gedaald. Ook zouden werkgevers al inzien dat het aangaan van een arbeidscontract tevens de verplichting inhoudt om bij ongeschiktheid voor de overeengekomen arbeid naar andere mogelijkheden uit te zien. Volgens haar is de wet onnodig, onlogisch en onvoldoende doordacht.
Problemen
Mevrouw De Wolff van GroenLinks zei dat de regering de arbeidsgehandicapten 'knollen voor citroenen' verkoopt. De wet zou mensen met een handicap moeten helpen om aan werk te komen, maar leidt in de meeste gevallen tot een verlaging van de uitkering. Net als mevrouw Meulenbelt van de SP wees mevrouw De Wolff op de onrechtvaardigheid dat twee mensen die eenzelfde ongeval overkomt uiteindelijk heel verschillend behandeld kunnen worden: de ene arbeidsongeschikte krijgt wel een uitkering en de andere belandt in de bijstand. Mevrouw De Wolff voorspelde veel problemen bij de uitvoering van de wet. Zij kantte zich ook tegen de verregaande delegatiebevoegdheden die de minister krijgt.
SP-woordvoerder Meulenbelt zei dat de herkeuringsoperatie, die nu aan de gang is onder WAO'ers, weinig goeds belooft voor nieuwe gehandicapten die onder de WIA gaan vallen. Vooral vrouwen, die vaak in deeltijd werken, zouden de dupe zijn. Ook zou de nieuwe wet onrechtvaardig uitpakken ten opzichte van gehandicapten en chronisch zieken. Immoreel, noemde zij de WIA.
Chronisch zieken
Over chronisch zieken stelde ook woordvoerder mevrouw Van Leeuwen van het CDA kritische vragen aan minister De Geus. De CDA-senator verdedigde instemming met de wet vooral met een verwijzing naar adviezen van de Sociaal-Economische Raad op basis waarvan de regering met het voorstel is gekomen. Mevrouw Van Leeuwen zei met klem dat de sociale partners nu de laatste kans krijgen om waar te maken wat zij hebben beloofd: zoveel mogelijk arbeidsgehandicapten voor de arbeidsmarkt te behouden. Zij noemde het een zwakke steen in de voorstellen dat mensen, van wie is vastgesteld dat zij minder dan 35% arbeidsongeschikt zijn, er als gevolg van de wet op achteruit dreigen te gaan. Minister De Geus zegde op dit punt een nauwgezette monitoring toe. Als werkgevers op grote schaal beperkte gehandicapten wegsturen kan dit volgens mevrouw Van Leeuwen niet zonder gevolgen blijven. De minister zei in dat geval de zaak opnieuw in het kabinet ter sprake te willen brengen.
Twee soorten uitvoering
D66 en de Onafhankelijke Senaatsfractie vonden het niet juist, dat werkgevers die optreden als eigen risicodrager ook nog eens een publiekrechtelijke taak krijgen bij klachtenprocedures. Minister De Geus zegde toe over twee of drie jaar te bekijken of er misschien een einde kan komen aan het naast elkaar bestaan van twee soorten uitvoering van de WIA, een private en een publieke. Overigens zei hij zelf nog steeds te geloven in dit hybride systeem. Mevrouw Swenker stelde namens de VVD-fractie voor om werkgevers de kans te bieden expertise bij het UWV in te kopen voor het geval ze met een klachtenprocedure te maken krijgen. Zij kreeg van de minister de toezegging dat als een werknemer daar uitdrukkelijk om vraagt ook na drie maanden al een keuring over de mate van arbeidsgeschiktheid mogelijk zal zijn.
Verdrag
Net als andere fracties stelde ook de woordvoerder van de fracties van SGP en ChristenUnie de vraag aan de orde of de nieuwe wet wel voldoet aan het verdrag van de Internationale Arbeidsorganisatie. De keuze van de regering om de WIA uiteindelijk door zowel het UWV als private partijen te laten uitvoeren verwierpen de kleine christelijke fracties. Woordvoerder Van den Berg zei dat zij kiezen voor publieke uitvoering door het UWV, een zelfstandig bestuursorgaan met een publieke taak.
Deel dit item: