Verslag van de vergadering van 5 maart 2019 (2018/2019 nr. 20)
Status: gecorrigeerd
Aanvang: 14.45 uur
Mevrouw Meijer i (SP):
Dank u wel, voorzitter. Allereerst mijn complimenten aan de initiatiefnemers van dit wetsvoorstel; zij hebben dit voorstel geschreven met de bedoeling om transgenders en interseksepersonen het leven te vergemakkelijken. Want hoewel in artikel 1 van de Grondwet staat dat het verboden is iemand te discrimineren vanwege godsdienst, levensovertuiging, politieke gezindheid, ras, geslacht of welke grond dan ook, moeten we constateren dat transgenders en interseksepersonen bovengemiddeld geraakt worden door discriminatie, uitsluiting, pesterij, arbeidsongeschiktheid en studie-uitval. Momenteel is er in Nederland geen enkele wet die discriminatie van hen expliciet verbiedt. De groep, die naar schatting bestaat uit tussen de 130.000 en 1 miljoen Nederlanders, krijgt veel te maken met discriminatie. En die schatting die ik net noemde, is niet voor niks ontzettend ruim, want een deel van deze personen komt namelijk niet uit de kast. Waarschijnlijk omdat gevreesd wordt voor juist dat voorland.
Aangiftes van discriminatie en geweld blijven beperkt tot enkele tientallen per jaar. Niet omdat discriminatie en geweld nauwelijks voorkomen. Was dat maar waar. Het gaat volgens belangenorganisaties jaarlijks om duizenden voorvallen. Wanneer deze wet is gepubliceerd in het Staatsblad, is er geen twijfel meer mogelijk; transgender- en interseksepersonen weten dan zeker dat de wet hun beschermt en voor werkgevers, scholen en bedrijven is dan glashelder dat deze vorm van discriminatie verboden is. Alleen al om te erkennen dat niet iedereen klakkeloos in het hokje "man" of "vrouw" geplaatst kan of wil worden, is dit wetsvoorstel goed.
Daarnaast heeft Nederland nog een titel te verdedigen, ofwel op te vijzelen. Immers, ooit hadden we die koplopersrol. We waren het eerste land waar mensen van een gelijk geslacht met elkaar mochten trouwen. Nu echter zijn we uit de top 10 van de Rainbow Index gevallen. Meerdere malen worden we opgeschrikt door gebeurtenissen waarbij mensen om wie ze zijn worden aangevallen en zelfs in elkaar geslagen. Van de transgenderpersonen in Nederland kreeg 43% het afgelopen jaar te maken met geweld en ondervindt 40% discriminatie op het werk. Mensen worden geweigerd voor een baan of zelfs ontslagen vanwege hun identiteit. Verduidelijken dat die wet ook transgender- en interseksepersonen tegen discriminatie beschermt, is dus geen overbodige luxe. In die zin kunnen de indieners en de minister al zien aankomen dat de SP dit voorstel van harte zal ondersteunen.
Maar er resten mij toch nog wel wat vragen, want we zijn hier gewend om met het aannemen van een wetsvoorstel, een probleem op te lossen. En wordt er hier een probleem opgelost of blijven er nog problemen over na aanname van het voorstel die nog kunnen worden opgelost? De indieners erkennen zelf dat dit voorstel eigenlijk geen toevoeging is, omdat in artikel 1 van de Grondwet staat dat discriminatie op grond van geslacht en geslachtskenmerken verboden is. Kunnen de indieners hier nog eens uitleggen waarom dit voorstel daadwerkelijk een nuttige en nodige toevoeging is op het al bestaande? Wat maakt dat het voorstel niet als overbodig behoeft te worden beschouwd?
Daarnaast halen de initiatiefnemers aan dat interseksepersonen en transgenders te maken hebben met pesterij en uitsluiting, met meer kans op arbeidsongeschiktheid en werkloosheid en met studie-uitval. Dan dringt zich de vraag op: draagt dit voorstel nu bij aan het oplossen hiervan? Maakt het opnemen van dit voorstel in de Wet gelijke behandeling dat er minder wordt gepest? Voelen mensen zich meer erkend en minder uitgesloten? Maakt dit dat je wél uit de kast durft te komen? Wordt hiermee hun positie op de arbeidsmarkt verbeterd? De SP zou heel graag zien dat met het aannemen van dit voorstel ook een aantal praktische zaken worden opgelost of verbeterd.
Een paar van die praktische zaken wil ik hier graag aan de orde stellen. Denk bijvoorbeeld aan alle keren dat je een hokje moet aankruisen om aan te geven of je een man of een vrouw bent. Confronterend voor degene die daar op dat moment geen antwoord op heeft en nutteloze informatie voor de ontvanger ervan. Neem nu dat paspoort of identiteitsbewijs. Daarin verwacht je informatie die kan bijdragen aan identificatie van een persoon. Logisch dat we daarin de lengte van die persoon vinden. De haarkleur en de oogkleur werden er vroeger ook in vermeld, maar die kun je welhaast dagelijks veranderen, waarmee die informatie nutteloos werd. Zo zijn we nu ook tot de ontdekking gekomen dat we niet zomaar ingedeeld kunnen worden als man of als vrouw. En is een X in dat paspoort dan de oplossing? Waarom zouden we? Wat voegt een X toe? Het benadrukt slechts dat die persoon in kwestie misschien in transitie is. Nou en?
Voorzitter. Wat vinden de indieners en de minister van het voorstel om de aanduiding van het geslacht volledig te laten vervallen in identiteitsdocumenten? Waarom zouden we de ontwikkelingen hieromtrent ook internationaal gezien afwachten, zoals het ministerie van Justitie heeft voorgesteld? Australië, Nepal en Canada zetten desgewenst een X in het paspoort. De volgende stap is het volledig laten vervallen van die geslachtsaanduiding of die X, aangezien het nietszeggend is geworden. Heel graag een reactie hierop.
Dan wil ik het ten slotte met u hebben over de wachtlijsten in de zorg voor transgenders. Die is vaak wel anderhalf jaar lang. Vooral voor kinderen en jongeren betekent dat een probleem, want zij wachten niet met hun groei of hun ontwikkeling, maar hun behandeling wordt er wel door bemoeilijkt. Een korte wachtlijst betekent voor hen een wereld van verschil. Denk eens aan de mogelijke gevaren die voor hen op de loer liggen wanneer er bijvoorbeeld een depressie toeslaat. Hoewel ik besef dat we hier geen grotere woorden moeten gebruiken dan nodig is, vermoed ik dat we met kortere wachtlijsten werkelijk letterlijk mensenlevens kunnen redden. Graag hoor ik hoe de indieners hierover denken en vooral hoor ik graag van de minister welke stappen zij gaat ondernemen om dit soort praktische problemen aan te pakken.
Voorzitter. Als altijd kijkt de SP natuurlijk uit naar de beantwoording van de indieners en de minister.
Dank u wel.
De voorzitter:
Dank u wel, mevrouw Meijer. Ik geef het woord aan de heer Lintmeijer.