Verslag van de vergadering van 6 juli 2020 (2019/2020 nr. 35)
Status: gecorrigeerd
Aanvang: 14.14 uur
De heer Van Rooijen i (50PLUS):
Voorzitter. Als katholiek en Brabander begin ik met bid en werk. Met massale financiële steunpakketten van de minister van Sociale Zaken, van Economische Zaken en Financiën wordt geprobeerd bedrijvigheid, banen en inkomenszekerheid van mensen te beschermen. Deze ongekende en tot nu toe succesvolle financiële overheidssteun kan een meer blijvend effect hebben als wij nu net zo offensief mensen van werk naar werk gaan helpen en voorkomen dat mensen massaal en langdurig werkloos worden. Ondanks deze noodsteun zullen bedrijven in de huidige fase van de coronacrisis moeten gaan inspelen op veranderde marktomstandigheden en zullen mensen ook meer hun baan verliezen. Het UWV verwacht mogelijk een verdubbeling van de werkloosheid naar 700.000 in 2021. Om massale en langdurige werkloosheid en hoge uitkeringslasten zo veel mogelijk te voorkomen, moeten mensen liefst nog vanuit hun huidige baan gesteund worden om werk te vinden in kansrijke sectoren van de economie. Daarvoor is een krachtig deltaplan werk nodig, met financiële inbreng van de overheid en het bedrijfsleven.
De Stichting van de Arbeid, de STAR, heeft onlangs in een verklaring naar aanleiding van het tweede noodpakket gewezen op de noodzaak van faciliteiten en maatregelen voor aanpassingen op korte termijn binnen en buiten ondernemingen op het gebied van scholing, herplaatsing, deeltijdarrangementen in de NOW of WW en zogeheten plaatsmaakregelingen. De Stichting van de Arbeid pleit voor ruime faciliteiten voor om- en bijscholing. Voor werkbehoud zowel binnen als buiten de onderneming is het benutten van de kansen van scholing essentieel. Die middelen zijn nu niet overal en voor alle werkenden beschikbaar. De stichting dringt dan ook aan op sectorale cao-partijen om een aantal maatregelen te nemen. De minister heeft 50 miljoen beschikbaar gesteld voor onlinescholing in het kader van NL Leert Door. De STAR roept de minister in die verklaring op om voor een hoger ambitieniveau te kiezen en middelen ter beschikking te stellen waardoor werkenden en werklozen een sluitend scholingsaanbod kan worden gegeven. Met een ruime inzet van intersectorale scholingsmiddelen zijn transities van werk zonder perspectief naar werk met perspectief beter en gemakkelijker te maken. Daarbij kan ook gebruik worden gemaakt van NL Werkt Door. De STAR vraagt het kabinet de negatieve gevolgen van de recessie te beperken en het herstel te bespoedigen met een investeringsoffensief en blijvende ondersteuning voor de noodzakelijke aanpassingsprocessen na deze noodfase.
Mijn Tweede Kamercollega Van Brenk heeft een amendement ingediend dat is op te vatten als aanmoediging en aansporing voor het kabinet op een al ingeslagen weg. Beoogd wordt om de inspanningen voor her-, om- en bijscholing, arbeidsbemiddeling en intensieve persoonlijke begeleiding samen met alle maatschappelijke partijen planmatig fors op te voeren. Door het amendement kan het beroep op uitkeringen worden beperkt en wordt ook bereikt dat de forse bezuinigingen op re-intregratiebudgetten van de afgelopen jaren verder worden teruggedraaid. Die budgetten zijn voor gemeenten alleen al in de afgelopen tien jaar met meer dan 1 miljard gekort. Het amendement wil incidenteel middelen vrijmaken om van overheidszijde en deltaplan werk krachtig te ondersteunen tot een bedrag — voorzitter, niet schrikken in deze tijd — van 500 miljoen. Ik citeer collega Van Brenk: "Van de vorige crisis hebben we kunnen leren dat snelheid geboden is om dit soort flankerend beleid systematisch en op grote schaal in te zetten. Als mensen langduriger in een uitkeringssituatie komen, is het veel lastiger weer aan het werk te komen. De huidige coronacrisis leidt tot grote verschuivingen van vraag en aanbod op de arbeidsmarkt. Die verschuivingen gaan onvermijdelijk ook gepaard met (toenemende) kans op werkloosheid, zoals we nu al zien. Met een groot en samenhangend Deltaplan Werk kunnen mensen naar kans-beroepen en groeisectoren van de economie begeleid worden. Daarmee kan ook het economisch herstel na corona bespoedigd worden en worden uitkeringslasten beperkt."
De minister heeft na de behandeling in de Tweede Kamer op 2 juli een brief gezonden aan de Tweede Kamer inzake hoofdlijnen NL Leert Door die een uitwerking bevat van de aanjaagpremie van 50 miljoen voor om- en bijscholing. Dit gebaar van het kabinet is uiteraard zeer welkom, maar is veel te weinig. De 50PLUS-fractie noemt dit bedrag "een klapperpistool", terwijl wij "een bazooka" willen inzetten. De minister noemde in de Tweede Kamer het amendement-Van Brenk "de overtreffende trap", wij noemen het "de enig juiste trap, de aftrap voor om- en bijscholing".
Wij willen leren van de vorige crisis. De sectorplannen van het toenmalige kabinet, met daarbij 600 miljoen, kwamen relatief laat op gang. Nu willen wij op tijd een massieve aanpak van arbeidsbemiddeling en scholing optuigen, opdat mensen liefst nog van werk naar werk begeleid kunnen worden en omgeschoold kunnen worden. Uit de brief van de STAR proef ik ook dat gevoel van urgentie, maar er worden daarin geen bedragen genoemd. Wij willen die wel noemen, met man en paard. Wij denken aan een substantieel bedrag extra.
Voorzitter. Mijn fractie vraagt de minister uitgebreid in te gaan op het naar ons gevoel onderbouwde verzoek, anders overwegen wij een motie in tweede termijn. Ik wacht het antwoord met bijzondere belangstelling af.
Misschien mag ik voor deze minister en deze Kamer nog zeggen dat ik aan de overkant altijd "de trojka" heb genoemd: Financiën, De Nederlandsche Bank en het Centraal Planbureau. Waarvan akte.
De voorzitter:
Dank u wel, meneer Van Rooijen. Dan is het woord aan de heer Van Pareren namens de fractie van Forum voor Democratie.