Verslag van de vergadering van 11 juli 2022 (2021/2022 nr. 37)
Status: gecorrigeerd
Aanvang: 11.37 uur
De heer Van Rooijen i (50PLUS):
Ik zal hier van maandagmorgen tot woensdagmorgen staan. Daar bereid ik me heel graag op voor, hoewel het voor de Eerste Kamer niet de taak is om wetgeving zo af te raffelen.
Voorzitter. Het heeft lang geduurd, maar er is nu een debat over de ratificatie van het handelsverdrag van de Europese Unie met Canada. Dat verdrag met Canada is een momentopname. Ik zeg dat, omdat er na dit verdrag aanpassingen zullen komen in de voortdurende dialoog tussen Canada en de EU. Het gaat ook een rol spelen bij de onderhandelingen over toekomstige verdragen, met name over duurzaamheid. Het verdrag is het resultaat van een onderhandelingsproces waarbij de Europese Commissie het moest voorleggen aan de Raad en het Europees Parlement. Er is geen overdracht van soevereiniteit. Volgens het EU-verdrag heeft de Europese Commissie de bevoegdheid de interne markt tot stand te brengen, groei te bevorderen en via verdragen de gemeenschappelijke markt van een half miljard mensen te bevorderen.
Het CETA-verdrag is al grotendeels in werking. De export is fors toegenomen. Dat is van groot belang voor de landbouw en het midden- en kleinbedrijf. Geen wonder — dat moet hier echt gezegd worden — dat LTO, toch een kritische organisatie op dit moment, het verdrag een goede zaak vindt en de ratificatie toejuicht. Voor Canada is het belangrijk dat de EU en Canada hun positie markeren tegenover andere grote handelsnaties, zoals de Verenigde Staten, China en het Verenigd Koninkrijk. Alle import uit Canada moet voldoen aan Europese eisen van voedselkwaliteit. Bedrijven die vanuit Canada exporteren, moeten voldoen aan Europese maatstaven op het gebied van plant- en diergezondheid en voedselveiligheid. Dat is een voorwaarde voor een exportvergunning. Er wordt gecontroleerd, ook door ons land, ook door de Voedsel- en Warenautoriteit. Onze agrarische sector is een wereldspeler. Dat is niet alleen vanwege de innovatiekracht en kwaliteit, maar ook vanwege de internationaal relatief lage belasting van het milieu.
Voorzitter. De arbitrage. De EU, de lidstaten en Canada kunnen hun eigen wet- en regelgeving over economische activiteiten vaststellen en uitvoeren. De belangrijke gebieden van overheidsbeleid worden beschermd: volksgezondheid, sociale zaken, veiligheid en milieu. Ook is er bescherming van de consument en van de persoonlijke levenssfeer. Uit het advies van de Raad van State blijkt dat het verdrag niet in strijd is met Europese wet- en regelgeving. Dat is ook gebleken in de deskundigenbijeenkomst. Ten overvloede is er de uitspraak van het Hof van Justitie naar aanleiding van een manoeuvre in Wallonië. We hebben nu te maken met het ICS-systeem, de betere opvolger van het Investor-State Dispute Settlement, ISDS. ICS is een goede stap, waar minister Ploumen — het zij herhaald — gesteund door de Kamer, zich sterk voor heeft ingezet. Het ICS is permanent, onafhankelijk en openbaar. De rechters worden voor vijf jaar benoemd en er is een behandeling van de zaak in eerste en tweede instantie. Dit alles gold allerminst voor het ISDS. Essentieel is dat de overheid niet kan worden aangeklaagd als het beleid in het algemeen belang is op het gebied van veiligheid, milieu en gezondheid. Het moet gaan om een aanklacht van een bedrijf over aantasting van de rechtszekerheid. Denk aan de onteigening. Dan is het algemeen belang niet in het geding. Mijn fractie acht het van belang dat CETA investeringen ondersteunt in lidstaten met rechtssystemen die van lagere orde zijn dan de onze en die van Canada. De Canadese overheid staat nog steeds achter dit verdrag, inclusief ICS, ondanks andere opvattingen. Maatschappelijke organisaties zijn betrokken bij en worden gehoord in de procedures. Dankzij collega Koole en mede door de rol van de regering is dit proces transparanter geworden. Termijnen zijn duidelijker vastgelegd.
Er komt versterking van duurzaamheid in het EU-handelsbeleid. Onder druk van de dreigende Nederlandse tegenstem heeft de Europese Commissie inmiddels een reeks toezeggingen gedaan. Die raken het CETA-verdrag slechts zeer ten dele, maar raken wel de onderhandelingen over nieuwe, toekomstige verdragen. Canada is hierbij betrokken en is ook bereid om nieuwe afspraken over duurzaamheid in het kader van TSD over te nemen.
De afgelopen tijd is goed gebruikt om de ICS-procedure goed door te lichten en de verbeteringen ten opzichte van ISDS te zien. Er is gevraagd of er sprake is van overdracht van soevereiniteit. Een vijftal juristen heeft onlangs in een opiniestuk in Het FD aangegeven dat er geen sprake is van het wegnemen van rechtsmacht van de Nederlandse rechter, maar juist van een op het verdrag gebaseerde vordering, voorgelegd aan een neutrale rechter. Graag een reactie van de minister op deze opvatting. Is er inderdaad geen sprake van overdracht van soevereiniteit?
Een investeerder moet kiezen. Een parallelproces is niet mogelijk. Het gaat om een procedure tegen de aantasting van eigendom. Kan de minister mijn fractie garanderen dat er geen parallelle procedure mogelijk is? Graag een duidelijk antwoord. Wij hebben begrepen dat er absoluut een keuze gemaakt moet worden.
Stopzetten na ondertekening en zware onderhandelingen is toch niet verantwoord en doet onze naam als lid van de Europese familie geen goed. De Europese familie heeft in deze barre tijd behoefte aan eenheid, daadkracht en steun aan een loyale partner, Canada, die ook nu schouder aan schouder staat met ons continent, net als tijdens de bevrijding in de Tweede Wereldoorlog. Opvallend is dat de coalitie in Duitsland, met de Groenen en de SPD, het verdrag zal ratificeren. De procedure daartoe in de Bundestag is al begonnen.
Voorzitter. Over stopzetten of ratificeren gesproken. Er komt een citaat: "Het nationale isolement en de internationale reputatieschade voor Nederland zullen groot zijn, evenals de schade voor Europa als een eendrachtige speler tegenover de concurrerende machtsblokken China en Rusland. Gezien de huidige spanningen in de wereld is dat een prijs die de Partij van de Arbeid nu niet voor haar rekening zou moeten willen nemen." Dit is een citaat van de Volkskrantcommentator van afgelopen zaterdag. Ik ben het met de heer Backer eens: het betere is de vijand van het goede.
Voorzitter, tot slot. De wereldorde is in één dag veranderd op 24 februari. De wereldrechtsorde is sinds 24 februari ook met voeten getreden. In Europa woedt een oorlog. Voor mijn fractie weegt de internationale situatie zwaar mee. Een eendrachtig, sterk Europa is ook goed voor duurzaamheid, die ook in de toekomstige verdragen zeker sterker aan de orde komt. Canadese soldaten hebben gevochten voor de bevrijding aan het einde van de Tweede Wereldoorlog. Ik was toen 3 jaar. Canada is een trouwe bondgenoot, toen en nu. Wij delen dezelfde waarden.
Voorzitter. Mijn fractie wacht de antwoorden van de minister met grote belangstelling af.
De voorzitter:
Dank u wel, meneer Van Rooijen. Dan is nu het woord aan mevrouw Faber-van de Klashorst namens de PVV.