Verslag van de vergadering van 16 juni 2025 (2024/2025 nr. 33)
Status: ongecorrigeerd
Aanvang: 21.23 uur
Een verslag met de status "ongecorrigeerd" is niet voor citaten en er kan geen recht aan ontleend worden.
De heer Kemperman i (Fractie-Kemperman):
Voorzitter, collega's, minister en initiatiefnemers. Als je huis in brand staat, ga je dan blussen met benzine? Of zou het beter zijn de brandhaard op te sporen en de oorzaak van de brand weg te nemen? Wordt onze wereld nu veiliger of juist onveiliger met meer defensie? Wie wil er nu eigenlijk zo graag meer wapens? Wie wordt er beter van? Het zijn vragen die mij puzzelen, maar die door de initiatiefnemers zijn beantwoord met een, wat mij betreft onverantwoorde, vlucht naar voren met een wetsvoorstel dat regelt dat wij voor vijftien jaar Defensie zekerheid geven en het parlement een stukje opzij zetten. Het is voor mij dan ook ontluisterend dat de meerderheid van deze Kamer niet bereid was om dit wetsvoorstel controversieel te verklaren.
Mijn bijdrage spitst zich toe op drie aspecten: de rol van de NAVO, de rol van dit kabinet, van deze minister, en de impact van het voorstel. Uit onze geschiedenis blijkt, dat de dominante actor in de NAVO, de Verenigde Staten, betrokken is geweest bij talloze militaire acties, oorlogen of revoluties. Er is geen agressiever land ter wereld. Natuurlijk is dat elke keer om onze westerse vrijheidsidealen, desnoods met geweld, te exporteren naar andere landen, culturen of samenlevingen. Wie had daar dan belang bij? Nou, in ieder geval de bedrijven die wapens verkopen, natuurlijk. Die werden met iedere regime-change weer wat rijker. En nadat de terroristen of de dictator verdreven waren, kwamen er steevast westerse, vaak Amerikaanse bedrijven, die het verwoeste land weer gingen opbouwen en hun graantje meepikten van de zelfveroorzaakte verwoesting. En en passant stelden we natuurlijk grondstoffenvoorraden en olie- en gasvelden veilig en bouwden we nog maar een extra Amerikaanse basis, want je wilt natuurlijk niet dat de boeven terugkeren. En de vrijheid was hersteld! Belangenverstrengeling op het allerhoogste niveau.
"War, what is it good for? Absolutely nothing." Nou, nee dus. Voor de resultatenrekening en dus de aandeelhouderswaarde van de wapenindustrie is oorlog best wel winstgevende handel. When two tribes go to war, sturen corporates vette facturen! En vrij recent hebben we nog gezien dat president Trump van de oorlogssteun aan de Oekraïne een wederdienst maakte. Niks vrijheid beschermen! "Ik wil jouw bodemschatten." Of zie de contracten die al met Amerikaanse contractors gesloten zijn om de Gazastrook weer op te bouwen. En als u dit allemaal onzin vindt, leest u het boek Bij gebrek aan beter van Dieder de Wagt, waarin hij in bijna 800 pagina's na tien jaar onderzoek en met 1.600 wetenschappelijke voetnoten en historische facts and figures de schellen van uw ogen schrijft. Uw wereldbeeld zal nooit meer hetzelfde zijn.
De heer Hartog i (Volt):
Ik wil de heer Kemperman even kort vragen om een Nederlandse vertaling van de Engelstalige uitdrukkingen.
De heer Kemperman (Fractie-Kemperman):
Die ga ik niet geven. Ik zal u die straks wel geven, maar ik neem aan dat u het Engels goed genoeg beheerst als Europese partij om "War, what is it good for? Absolutely nothing" te begrijpen. En anders help ik u met uw begrip van de Engelse taal. Maar als u erop staat, wil ik het vertalen. Het is een interruptie. Mijn tijd staat stil en als u daarop staat, ga ik dat doen.
De voorzitter:
Neenee. Een interruptie is per definitie kort. Het is ook een pleonasme. De heer Hartog heeft nog een korte vervolgvraag.
De heer Hartog (Volt):
Alleen om te zeggen dat Volt Nederland zich aanpast aan de Nederlandse parlementaire gebruiken.
De voorzitter:
Vervolgt u uw betoog.
De heer Kemperman (Fractie-Kemperman):
Het waren citaten of in ieder geval titels van muziekstukken, waarschijnlijk ook uit uw jeugd. Ik neem daarom aan dat de meesten het wel herkennen. Maar dank u voor de interruptie.
Voorzitter. Met dit wetsvoorstel willen de initiatiefnemers voor vijftien jaar en voor miljarden zekerheid geven aan Defensie. We zouden ons moeten schamen. Waar onze ondernemers wegvluchten vanwege een onbetrouwbare overheid, onze boeren vanwege bestaansonzekerheid tot wanhoop gedreven zijn en het na het wegstervende covidapplaus voor de zorg nog niet gelukt is om structureel één ziekenhuisbed erbij te krijgen, de toeslagenouders echt te compenseren of om onze eigen samenleving veiliger te maken, rammen we er nu in nog geen jaar een set militaire wetten door. Want, zo stelt de hoogste Duitse soldaat Carsten Breuer, Poetin heeft straks een troepenmacht van 1,5 miljoen soldaten en valt, zo zegt hij, de NAVO in 2029 aan.
Tegen zoveel stellige militaire expertise is geen diplomatie bestand. Wist u overigens dat de NAVO op dit moment al over bijna 2 miljoen soldaten meer beschikt dan Rusland en dat de NAVO nu al tien keer zo veel aan defensie spendeert als Rusland? En laat ook even op u inwerken wat de oproep van NAVO-baas Rutte om 5% van het bnp aan defensie te besteden werkelijk betekent. De komende vijftien jaar dus geen 160 miljard, maar honderden miljarden toezeggen aan defensie! Ons onderwijs gaat teloor, de boodschappen zijn onbetaalbaar, de zorg valt om, maar gelukkig: we schrikken Rusland af; we zijn veilig.
Wanneer we een timelapse zouden maken van de uitbreiding van de NAVO, zoals we dat bij de verspreiding van vogelgriep of varkenspest doen, zien we op een landkaart dat de NAVO in rap tempo heeft uitgebreid naar het oosten. Ondanks Washingtons herhaaldelijke toezeggingen tot het tegenovergestelde schoven de grenzen van het NAVO-blok meer dan 1.000 kilometer oostwaarts tot aan de Russische grens. Wie bedreigt nu wie?
De NAVO werd ooit opgericht als een militair verdedigingspact. De lidstaten garandeerden elkaar bij te springen wanneer een van hen zou worden aangevallen. Maar de geschiedenis leert ons dat de club niet alleen militair ingrijpt ter verdediging van een medelid, maar ook wordt ingezet om andere belangen te verdedigen, die van Washington in het bijzonder. Daarbij houdt de NAVO zich lang niet altijd aan de wet. Zo werd de NAVO ingezet om Joegoslavië te bombarderen, zonder een resolutie van de VN-Veiligheidsraad. En ook Libië werd zonder zelf een NAVO-lid aan te hebben gevallen gebombardeerd door deze verdedigingsclub.
We weten met de kennis van nu dat we op basis van leugens de oorlogen in Afghanistan, Irak, Libië en Syrië zijn in gerommeld. Onder het mom van verdediging van de mensenrechten werden gecalculeerde regime-change-operaties uitgevoerd. Soevereine landen werden met geweld opengebroken en kaalgeplukt. De Westerse militaire interventies vormen een bloederige rode draad door onze 21ste eeuw en deze misleiding blijkt geen toeval of ongeluk, maar doelbewust beleid.
In deze geopolitieke strijd om de wereldmacht ziet Amerika zijn decennialange wereldwijde hegemonie door zijn vingers glippen, door de opkomst van met name Rusland en China. Het Witte Huis noemt het komende decennium daarom "beslissend" om die twee blijvend onder de duim te krijgen. Door het militair-industrieel complex gefinancierde denktanks en ngo's schrijven openlijk beleidsstukken waarin wordt beschreven hoe tegenstanders kunnen worden geïnfiltreerd, gesaboteerd of ontmanteld.
Zo analyseerde de vooraanstaande denktank RAND Corporation, die driekwart van z'n financiering van het Pentagon ontvangt, de beste opties om Rusland op z'n knieën te krijgen. RAND beschrijft dat de inzet van Oekraïne als proxyleger Ruslands grootste zwakte zal uitbuiten. Deze organisatie van neoconservatieve wetenschappers en lobbyisten, die dit Amerikaanse beleid exporteren, heeft in oktober 2024 weer een kantoor geopend in Den Haag. Een vraag. Kent de minister deze organisatie en wat is eventueel de relatie van ons kabinet tot deze club? Klopt het dat deze organisatie recent een onderzoek publiceerde over de resilience in Nederland en de willingness to fight van de Nederlander, zeg maar de sneuvelbereidheid van onze kinderen? Kan de minister reageren op de soms haast letterlijke overeenkomsten van de ideeën van RAND en het beleid dat hij voert?
Sinds de geforceerde Maidan-coup in 2014 is er met behulp van de NAVO in Oekraïne een enorm leger opgebouwd ter voorbereiding op de toekomstige oorlog met Rusland. Toenmalig NAVO-topman Jens Stoltenberg erkende in de zomer van 2022 dat ze dit niet-NAVO-lid al sinds 2014 op een conflict met Rusland voorbereiden, met ingecalculeerd enorme aantallen Oekraïense doden tot gevolg. Gepensioneerd generaal Keith Kellogg noemde het zelfs het toppunt van professionalisme om Oekraïners te gebruiken in een oorlog tegen Rusland, omdat er dan "een strategische tegenstander kon worden geneutraliseerd zonder dat er Amerikaanse troepen gebruikt hoefden te worden".
Nu dreigen wij de volgende pion op het schaakbord te worden. De Amerikaanse minister van Defensie, Pete Hegseth, deelde Brussel in februari 2025 mee dat de werklast voortaan anders zou moeten worden verdeeld. Europa moest haar deel in de verdediging op zich nemen, zodat Amerika zich kan gaan richten op China. Dus moesten Europese defensiebudgetten fors omhoog en moeten Europese jongens en meisjes zich sneuvelbereid tonen. Amerika stevent af op een derde wereldoorlog. Het ligt op ramkoers met nucleaire supermachten in een poging om het wankele wereldrijk te redden. Ongeacht wie er uit deze geopolitieke strijd zal komen bovendrijven, zullen er ontelbaren een angstige, pijnlijke en onwaardige dood sterven.
Wat de wereld nodig heeft is de-escalatie én overleg, geen onversneden neoconservatieve oorlogsretoriek zoals we vaak uit de mond van dit kabinet horen. De niet aflatende aansturing op opschaling van de Nederlandse oorlogsmachine is in het licht van de bemoeienis door, en al dan niet betrokkenheid bij, trans-Atlantische denktanks onduidelijk en in combinatie met eenzijdige escalatiepolitiek ook moreel dubieus. Deze feiten kennende is het totaal onverantwoord om ons parlement jarenlang buitenspel te zetten en om te vertrouwen op de goede intenties van een organisatie die telkens onbetrouwbaar is gebleken, een Orwelliaanse oorlogsmachine die veiligheid zegt te bieden door voor te sorteren op oorlog, en wordt geleid door een man met een eigenzinnig moreel kompas en een selectief geheugen, waarvan vrijwel alle Nederlandse politici overigens stelselmatig wegkeken.
Voorzitter. Nu over de rol van dit kabinet. Zelfs enkele uren na het ontslag van dit kabinet zegde deze minister opnieuw 400 miljoen aan wapens toe aan Oekraïne, waar de hoofdrolspelers pogen om in moeizame besprekingen de oorlog te beëindigen. Begrijpt de minister dat hij, wanneer hij wekelijks post over veiligheidsdreiging en continu zijn militaire steun uitdraagt aan Oekraïne, ook wat uit te leggen heeft aan de Nederlandse samenleving? Kan de minister reflecteren op zijn gedrag?
De minister draagt de hoogste politieke verantwoordelijkheid voor vrede en veiligheid. Vrijwel dagelijks spreekt hij over oorlogsdreiging. "Dit land is nog niet in oorlog, maar ook niet meer in vrede." Op de socialmediapagina's en in zijn toespraken bespeur ik helaas geen enkel spoor van rust, evenwichtig handelen, geen visie op vrede of diplomatie. Begrijpt de minister dat hij het leven van ouders, kleine kinderen, jonge mensen en iedereen die continu deze angstpromotie moet ondergaan, misschien juist wel onveiliger en onzekerder maakt? Waar, zo vraag ik de minister oprecht, haalt hij zo veel overtuiging vandaan dat hij het morele monopolie over onze veiligheid claimt?
Ik had ook een vraag aan de heer Eerdmans. Die is hier helaas niet bij, maar hij maakte zich vrij recent nog zorgen over het feit dat de vele wapens die het Westen in de oorlog in Oekraïne pompt, blijken op te duiken in het criminele circuit, omdat de controle en het toezicht op die wapens ontbreekt. Hoe verhoudt zich dat tot de blanco cheque die dit initiatiefvoorstel jarenlang aan Defensie wil geven voor meer wapens? Dezelfde vraag heb ik aan de heer Van Dijk, die in recente Kamervragen zelfs zijn zorgen uitte over het gebrek aan toezicht op luchtbuksen. Hoe verhoudt zich dat tot elkaar? En ten slotte: is dit wetsvoorstel überhaupt nog nodig? Immers, uit Kamervragen en onhandige versprekingen van leden van dit kabinet is gebleken dat de regering zich reeds buiten de Kamer om heeft gecommitteerd aan bindende afspraken met de NAVO voor wat betreft de resiliencedoelen, zoals omschreven in het Vilnius Summit Communiqué, dat overigens niet openbaar is.
Ten slotte, voorzitter. Deze Kamer toont mijns inziens met deze wetsbehandeling aan dat de parlementaire zorgvuldigheid ondergeschikt is geraakt aan politiek opportunisme. Sommige fracties wilden dit maar even in een kleine twee uur op de dinsdag behandelen. Deze wet is als de bos bloemen die je vergeten bent te kopen voor een verjaardag en die je nog snel even scoort bij een benzinepomp: "Jij zou de bloemen kopen, Dick." "Nee, Ruben, dat zou jij doen." "Shit, vergeten ... Staat Mark straks met lege handen. Ik regel wel wat." En: "We krijgen die wet wel door de laatste Kamer." Waarmee we honderden miljarden committeren aan wapens, zonder parlementaire controle. Het is al veel gezegd door andere sprekers.
Als laatste vraag ik in deze Kamer ook alvast aandacht voor de naderende Wet op de defensiegereedheid, waarvan we nu al kunnen constateren dat deze alle juridische kenmerken kent die lijken op een noodwet, waarmee de wet- en regelgeving in dit land aan de kant kan worden geschoven in — jawel, daar is ie weer — "het belang van onze nationale veiligheid". Carte blanche voor militaire ambities, het aan de kant schuiven van democratische controles, het beperken van burgerrechten, vage kaders en definities; en dat alles gebaseerd op een toenemende veiligheidsdreiging, waaraan alles in onze samenleving ondergeschikt wordt gemaakt. In combinatie met de vandaag voorliggende wet brengt dit mij, als vrede- en vrijheidlievende burger met een gezonde afkeer van militairisme, in de hoogste staat van paraatheid. Het lijkt erop dat we onze vrijheid moeten opgeven om, hoe idioot ook, onze vrijheid te beschermen.
Nog vijf zinnen, voorzitter. Ik stel dan ook de minister en mijn collega's in deze Kamer de volgende vragen vanwege de majeure impact op de vrijheid en burgerrechten, en op onze samenleving: zou het dan niet beter zijn om de aankomende wet, die ik net noemde, wél controversieel te verklaren? En als laatste aan de minister: als wij vandaag de voorliggende wet niet uitvoeren, wat overkomt ons dan juridisch? Ik zie natuurlijk uit naar de antwoorden op mijn vragen.
De heer Schalk i (SGP):
Misschien even gewoon als toelichting op het woord "controversieel". Het kabinet is demissionair, maar de Kamer niet. En dit is een initiatiefwetsvoorstel vanuit de Kamer, dus het is een beetje raar om dat controversieel te verklaren. Dat als eerste even. Maar een veel belangrijkere vraag is de volgende: vindt de heer Kemperman de 2%-afspraak die er nu is relevant of niet?
De heer Kemperman (Fractie-Kemperman):
Het antwoord op de laatste vraag: nee, dat vind ik niet. Het tweede is, en dat is het flauwe wat ik als relatief apolitiek mens in deze Kamer zie gebeuren: naar de aard is dit een wet met een enorme schaduw vooruit. De impact die dit heeft op begrotingen, op de financiële zekerheid ... Miljarden die we ook aan andere dingen kunnen besteden. We hebben grote vraagstukken in onze samenleving, en dan gaan we ons in dit huis verschuilen achter definities van wat al dan niet een "controversiële wet" is. Dat is precies wat ik bedoel. Als we niet onder de oppervlakte kunnen duiken en kunnen kijken wat we hier werkelijk met elkaar aan het doen zijn, en omwille van die NAVO-top hier maar even op twee, drie uurtjes een dergelijke wet proberen erdoorheen te duwen, en dan zeggen: "die is in letterlijke zin niet controversieel, want demissionair kabinet" ... Wíj besluiten hier welke wetten we hier door laten gaan, en ik vind dat dit een controversiële wet is.
De heer Schalk (SGP):
Dat mag de heer Kemperman vinden. Ik sprak over de vraag wanneer een Eerste Kamer al dan niet spreekt over controversiële wetten. Dat is na de val van het kabinet, maar er is geen Kamer gevallen of iets dergelijks. Dat heb ik zojuist al gezegd. Het tweede dat ik aan de heer Kemperman zou willen vragen is het volgende. Hij gaf aan dat hij die afspraak van 2% ook al niet nodig vond. Vond hij het dan te weinig of te veel? Dan heb ik nog een laatste vraag. We moeten wel op een eerlijke manier spreken over die honderden miljarden waar hij het over had. Die honderden miljarden worden uitgesmeerd over vijftien jaren. Het zou helemaal verkeerd over kunnen komen bij mensen. Die zouden kunnen denken dat we met dit wetsvoorstel dit jaar ineens honderden miljarden uit zouden geven. Dat is gewoon niet aan de orde. Er is een 2%-norm. Die geven we al uit of zouden we uit moeten geven. Dat is bijna gelukt, 1,79%. Het komende jaar zou er 2 miljard bij komen. Die honderden miljarden hebben alleen maar te maken met die 5%-norm. Dat is een heel ander verhaal dan de wet die nu voorligt.
De heer Kemperman (Fractie-Kemperman):
Dat klopt. Zo heb ik het ook gezegd. Ik heb steeds gezegd dat er voor vijftien jaar honderden miljarden gealloceerd worden. Dat is ook zo. De meerderheid van deze Kamer heeft vandaag al bevestigd dat die 5%-norm waarschijnlijk morgen, of in ieder geval volgende week, werkelijkheid wordt. Als je die projecteert op het bruto binnenlands product, dan kom je tussen de 700 en 900 miljard uit over vijftien jaar, niet geïndexeerd. Dat klopt dus. U bevestigt exact wat ik gezegd heb. Ik heb niet gesproken over één begroting of één jaar. Ik heb het verwoord zoals u mij dat bevestigt.
De voorzitter:
Tot slot, meneer Schalk.
De heer Schalk (SGP):
Als we het over honderden miljoenen gaat, dan is duidelijk dat dat gaat over vijftien jaar. Dat is duidelijk. Maar de voorliggende wet gaat niet over vijftien jaar 5%. De voorliggende wet gaat over vijftien jaar 2%. Bij de NAVO gaat het nu over 5%. Laten we hopen dat we die op enig moment weer kunnen terugschroeven. Maar daar wordt vandaag niet over beslist en morgen ook niet in deze Kamer.
De heer Kemperman (Fractie-Kemperman):
Dat klopt, maar we hebben het er al de hele avond over dat we volgende week de 5%-NAVO-norm als een voldongen feit gaan accepteren. Dan kun je de rekensom maken. Ik kan hem nog een keer voor u voorrekenen. De 2%-norm leidt tot 160 miljard, die over vijftien jaar 400 miljard wordt, niet-geïndexeerd. De 5%-norm zal leiden, afhankelijk van het bnp op dat moment, tot tussen de 750 en 900 miljard. Mijn pleidooi is: steek dat in je eigen samenleving en besteed gratis — het zal een paar miljoenen kosten per jaar — meer energie aan diplomatie, overleg en vrede en zet je onderwijs weer op poten, red je zorg, red je energie-infrastructuur en dat soort zaken. Dat is mijn pleidooi en de essentie van mijn woorden.
Mevrouw Van Toorenburg i (CDA):
Ik zat even te twijfelen, maar ik doe het toch. Meneer Kemperman neemt iedereen hier een beetje de maat vanavond, soms op een toon waarvan ik denk: nou nou, nou, is dat nou echt helemaal nodig? Wat heeft hem ertoe gebracht om voor de BBB politiek actief te worden? Ik heb gewoon begrepen dat BBB gewoon eigenlijk vanaf dag één heeft gezegd dat in 2025 die 2%-norm gehanteerd moest worden. Ik heb hem nooit horen zeggen: wat doe ik eigenlijk bij die club? Vervolgens bent u weggegaan. We hebben een Reglement van Orde waarin staat dat je je een beetje moet matigen. Dat heeft u ook niet helemaal gedaan vanavond. U moet gewoon het Reglement van Orde nog even lezen, maar dat terzijde. Ik stel toch even die vraag. Waarom hebben wij u hiervoor nooit gehoord? U bent toch gewoon op de vleugels van de BBB, die zei dat 2% het minimum is, hier binnen gefladderd?
De heer Kemperman (Fractie-Kemperman):
Wat fijn dat u zich zorgen maakt over mijn beweegredenen. U heeft terecht geconstateerd dat ik weg ben gegaan bij de BBB. Als u de media had gevolgd of mijn verklaring had gelezen, had u de vraag niet hoeven stellen. Dit is een van de breekpunten geweest met de fractie van de BBB. Ik ga u nog vertellen dat ik binnenskamers een jaar lang mijn uiterste best heb gedaan om dat gesprek te voeren. Dat is niet gelukt. Op enig moment is mijn keuze gemaakt om me hier niet meer aan te committeren en daar geen onderdeel meer van te willen zijn. Ik zal het Reglement van Orde zeker gaan lezen, maar ik heb nergens gelezen dat een Kamerlid zich moet matigen als hij zich afsplitst.
Mevrouw Van Toorenburg (CDA):
Dat moet u misschien even lezen. Maar ik hoor dus eigenlijk een ja. U bent hier via de BBB binnen gefladderd en was het toen nog wel eens met het feit dat we gewoon naar 2% gingen en gaandeweg dacht u "nee, toch maar niet" en toen bent u weer weggegaan.
De heer Kemperman (Fractie-Kemperman):
Ik vind uw woordkeuze uitermate vermakelijk. Ik zie mij niet als "fladderaar". Nee hoor, ik heb vanaf dag één, zelfs toen ik de standpunten van de BBB las, binnen de fractie en binnen de partij mijn eigen standpunten, die ik hier nu ook verkondig, geuit. Ik hoef mij alleen maar te verantwoorden aan de partij, waar ik met deze argumenten afscheid van heb genomen. Maar u vraagt er expliciet naar en zo fladder ik net zo makkelijk weer uit de BBB-fractie en blijf ik net zo lang fladderen en mij in deze Kamer uitspreken over dingen die ik belangrijk vind, want dat mag ik.
Mevrouw Van Bijsterveld i (JA21):
Is de heer Kemperman het met mij eens dat een euro die is geïnvesteerd in defensie ook een euro is die is geïnvesteerd in de veiligheid van onze samenleving?
De heer Kemperman (Fractie-Kemperman):
In generieke zin zou ik die vraag niet met ja willen beantwoorden. Het is een beetje een flauw antwoord: dat weet ik niet. Als ze er in Rusland, in andere landen of in andere regimes net zo over denken, komen we steeds verder af van wat mij betreft de oplossing zou moeten zijn en komen we uiteindelijk weer in een wapenwedloop terecht. Zij besteden dan een roebel, wij een euro en een ander land weer een dollar en uiteindelijk levert dat geen veilige wereld op, is mijn pleidooi.
Mevrouw Van Bijsterveld (JA21):
Ik herhaal de vraag: een investering in defensie is voor u dus geen investering in de veiligheid van onze samenleving?
De heer Kemperman (Fractie-Kemperman):
Dat klopt; zo zie ik dat.
De voorzitter:
Dank u wel, meneer Kemperman. Dan geef ik het woord aan de heer Dessing namens Forum voor Democratie.