Een meerderheid van de Eerste Kamer heeft zich dinsdag 5 juni uitgesproken voor een beperking van de toelating tot het notarisambt in Nederland tot EU-burgers of burgers uit landen die behoren tot de Europese Economische Ruimte (EER), zoals Noorwegen, IJsland en Zwitserland (31.040).
Niettemin zal de senaat, naar zich laat aanzien, volgende week vóór een wetswijziging stemmen waarbij het nationaliteitsvereiste bij de benoeming van een notaris in Nederland in zijn geheel zal vervallen. Dit geschiedt om te voorkomen dat Nederland een boete krijgt opgelegd van de Europese Unie. Sinds een uitspraak van het Europees Hof van Justitie van 1 december 2011 is Nederland verplicht EU-burgers die aan de kwaliteitsvereisten voldoen toe te laten tot het notarisambt.
De regering had al vijf jaar geleden een wetsvoorstel ingediend dat nog een stap verder ging: het nationaliteitsvereiste werd geheel geschrapt. Het zou voldoende zijn dat de notaris op de hoogte is van de Nederlandse wet- en regelgeving en de Nederlandse taal beheerst. Door onder andere het doorlopen van een stage als kandidaat-notaris van minimaal zes jaren, wordt dit gewaarborgd volgens het wetsvoorstel.
In het debat in de Eerste Kamer dinsdag 5 juni herinnerden de woordvoerders van PVV, VVD, CDA en SGP aan een amendement van het toenmalige VVD-Kamerlid Teeven dat erin voorzag om alleen EU-burgers tot het notariaat in Nederland toe te laten. Dit amendement werd in de Tweede Kamer verworpen op 5 juli 2007. Maar bij de behandeling van het wetsvoorstel in de Eerste Kamer bijna vijf jaar later bleek een meerderheid van de senaat het eens te zijn met de strekking van het amendement-Teeven.
Als staatssecretaris van Veiligheid en Justitie bleek Teeven het eens te zijn met de meerderheid van de senaat. Hij kondigde een wijziging van de wet aan om tegemoet te komen aan de Eerste Kamer, maar drong er tevens op aan dat de senaat het gekritiseerde wetsvoorstel zou aannemen om EU-boetes te ontlopen. Staatssecretaris Teeven beloofde ook dat het aangenomen wetsvoorstel niet eerder in werking zal treden dan nadat het is gewijzigd op de manier die de Eerste Kamer en hijzelf voorstaan.
PVV-senator Reynaers keerde zich in het debat tegen het geheel laten vallen van het nationaliteitsvereiste. Volgens de PVV moet het uitoefenen van openbaar gezag (en dat doet een notaris) gekoppeld blijven aan het bezit van de Nederlandse nationaliteit. "Mijn fractie beschouwt dit wetsontwerp als een ongewenst precedent met het oog op toekomstige wetgeving", zei senator Reynaers.
Senator Broekers-Knol (VVD) legde zich neer bij de uitspraak van het Europees Hof van Justitie dat het stellen van het nationaliteitsvereiste voor de benoeming tot notaris in strijd is met het beginsel van vrije vestiging, zoals dat in de EU geldt. Maar dan moet niet worden afgedaan aan de eisen wat betreft kennis, kwaliteit, integriteit en taalbeheersing die aan de uit de Europese Unie afkomstige in Nederland werkzame notaris in spe worden gesteld. De VVD-fractie wijst wel de wereldwijde toegankelijkheid van het Nederlandse notariaat af, ook al omdat er geen wederkerigheid zou gelden. Zo zou een Chinees die aan de vereisten voldoet hier wel notaris kunnen worden, maar omgekeerd kan een Nederlander niet als notaris in China aan de slag.
SGP-senator Holdijk betoogde dat zijn fractie gezien de bestaande EU-regelgeving ter zake van de vrijheid van vestiging bereid is het nationaliteitsvereiste voor EU-burgers te laten vervallen. Dit zou volgens de SGP-senator behulpzaam kunnen zijn voor mensen die in Nederland geboren en getogen zijn, maar van oorsprong een andere nationaliteit binnen de EU of de EER hebben en voldoen aan de beroepskwalificaties als kandidaat-notaris.
CDA-senator Van Bijsterveld was beducht dat 'derdelanders' van buiten de EU/EER alsnog via het zijn van ingezetene binnen de EU gedurende minimaal zes jaren alsnog in aanmerking zouden kunnen komen voor toelating tot het notarisambt in Nederland. Staatssecretaris Teeven zegde toe dat hij op deze kwestie nader schriftelijk zal terugkomen.
SP-senator Quik-Schuyt betoonde zich verrast door de wijziging in opstelling van staatssecretaris Teeven. Haar fractie had geen moeite met het vervallen van het nationaliteitsvereiste in algemene zin.
Deel dit item: