De Eerste Kamer heeft dinsdag 20 december gedebatteerd met minister Van der Steur en staatssecretaris Dijkhoff (Veiligheid en Justitie) over de begroting van Veiligheid en Justitie 2017. Aan het eind van het debat werd het wetsvoorstel zonder stemming aanvaard.
Senator Ruers (SP) diende tijdens het debat een motie in die de regering verzoekt om te onderzoeken of de voorgenomen bezuiniging op de Nederlandse Vereniging voor Rechtspraak kan worden teruggedraaid, zodat deze organisatie haar nuttige wetgevingsadviezen kan blijven geven. Minister Van der Steur gaf aan dat deze bezuiniging niet wordt teruggedraaid en ontraadde de motie. Hij merkte daarbij op dat het Openbaar Ministerie en de Raad voor de Rechtspraak ook de mogelijkheid hebben om te adviseren over rechtspraak. De motie werd verworpen. De fracties van de ChristenUnie, GroenLinks, PvdD en SP stemden voor.
Investeringen in de strafrechtketen
Senator Rombouts (CDA) merkte in het debat op dat er weinig over structurele hervorming van de strafrechtketen wordt gesproken. De traditionele criminaliteitscijfers dalen weliswaar, maar tegelijkertijd dienen zich nieuwe vormen van criminaliteit aan; zoals cybercriminaliteit en terreur. De strafrechtketen is volgens de senator nog altijd sterk ingericht op 'traditionele criminaliteit'. Als er bijvoorbeeld communicatienetwerken uitvallen, is er geen vangnet. Rombouts vroeg welke structurele investeringen in de strafrechtketen er tijdens volgende kabinetsformatie kunnen worden gedaan. Het is volgens de senator de hoogste tijd om zichtbare en onzichtbare criminaliteit aan te pakken. Rombouts: "Politie en justitie moeten dringend naar de tijd gebracht worden."
Vertrouwen van de burger in de overheid
Senator Ruers (SP) betoogde dat forse bezuinigingen en gebrek aan visie er toe hebben geleid dat er schade is aangericht op bijna alle essentiële terreinen van justitie. Ruers somde een groot aantal problemen op (waaronder de gebrekkige veiligheidssituatie in de Rotterdamse haven) en vroeg met name naar de organisatie van de basisteams van de politie. De senator betoogde dat het Leeuwarder manifest en de enquête onder de rechterlijke macht aangeven dat er niet naar hartenlust kan worden gesneden in de kosten voor rechtspraak. Ruers acht het dan ook onjuist dat een aantal bezuinigingen al zijn doorgevoerd voordat het bijbehorenden KEI-programma is ingevoerd. De senator noemde het typerend dat er de laatste jaren telkens wetsvoorstellen worden ingediend die puur zijn gericht op bezuinigen. Als voorbeeld hiervan noemde hij het afstoten van de tuchtrechtspraak. Klachten over wachttijden voor uitspraken doet de minister volgens Ruers af met "vage antwoorden en beloften tot beterschap". De afbraak van de rechtsstaat draagt volgens de senator bij aan het afnemend vertrouwen van burgers jegens de overheid.
Hoeksteen van de rechtsstaat
Senator Strik (GroenLinks) vroeg wat de minister zou inbrengen bij een kabinetsformatie om de problemen op het ministerie van Veiligheid en Justitie op te lossen. Dit ministerie vormt immers een hoeksteen van de rechtsstaat. De toenemende kritiek op uitspraken van de rechterlijke macht is schadelijk voor de democratische rechtsstaat. Strik betoogde dat dat de minister meer moet optreden als hoeder van de rechtsstaat en minder als aanjager van bezuinigingen. Extra geld voor het ministerie is onvoldoende om de problemen op te lossen; er moet eerst in de hele keten worden geanalyseerd waar de schoen wringt. De reorganisatie van de Nationale Politie is volgens de senator mislukt en heeft de kosten juist verhoogd. De irreële belasting op de organisatie zet de kwaliteit van de dienstverlening onder druk. Niet alleen het primaire politieproces, maar ook het toezicht op de ICT en de verantwoording naar de Kamer moet beter worden verankerd volgens de senator. Over de rechtsbijstand merkte de senator op dat haar fractie grote zorgen heeft over de verhoogde eigen bijdrage en oplopende bezuinigingen.
Rechtsstaat in goede staat
Minister Van der Steur betoogde dat het Wetboek van Strafrecht al honderd jaar wordt aangepast aan de eisen van de moderne tijd. Ook het kabinet Cort-Van der Linden zette zich hiervoor in. De minister gaf aan dat de Nederlandse rechtspraak internationaal en nationaal geprezen wordt om haar onafhankelijkheid en kwaliteit. De minister betoogde dat de criminaliteitscijfers zijn gedaald en dat de georganiseerde misdaad is teruggedrongen. Het kabinet heeft de afgelopen jaren extra investeringen gedaan in veiligheid en justitie. Zo wordt er bijvoorbeeld extra geld beschikbaar gesteld voor cybersecurity. De veiligheidsketen wordt volgens Van der Steur zowel kwalitatief als kwantitatief op orde gebracht. Het Openbaar Ministerie, de politie en de rechtspraak hebben allemaal aangegeven dat ze extra geld nodig hadden. Alle drie de pijlers van de rechtsstaat hebben dit volgens de minister gekregen. Het KEI-programma is volgens de minister niet gericht op bezuinigen. Over de Nationale Politie merkte de minister op dat het investeren van extra middelen de problemen bij deze reorganisatie niet direct oplost. Er is een grens aan het absorbatievermogen van de organisatie. De minister gaf aan dat het van groot belang is dat het ministerie transparanter en betrouwbaarder wordt. Dit proces is in gang gezet en zal enige jaren duren. Een volgend kabinet zal volgens de minister haar eigen prioriteiten stellen, maar wordt daartoe alle bouwstenen aangereikt.
Deel dit item: