Steun voor tegengaan huwelijkse gevangenschap

Het wetsvoorstel Tegengaan huwelijkse gevangenschap en andere onderwerpen zorgt onder andere dat de rechter bij een echtscheiding een regeling kan treffen, waarmee een echtgenoot bevolen wordt mee te werken aan de ontbinding van een (religieus) huwelijk. Hiermee wil de regering huwelijkse gevangenschap tegengegaan. Huwelijkse gevangenschap is een situatie waarin iemand tegen haar of zijn wil in een (religieus) huwelijk blijft, omdat het niet lukt om een ontbinding van dat huwelijk te krijgen.

Na kritiek van de vaste commissie voor Justitie en Veiligheid (J&V) van de Eerste Kamer op het oorspronkelijke wetsvoorstel diende de minister in 2022 een novelle in die tegemoet kwam aan de kritiek van de Kamer. De novelle wijzigt het wetsvoorstel. Naar aanleiding van door de Eerste Kamer gestelde vragen over het door amendering van de Tweede Kamer gewijzigde wetsvoorstel heeft de minister advies gevraagd. De bevraagde partijen zijn unaniem over de door het amendement toegevoegde strafbaarstelling bij een religieus huwelijk dat aan een burgerlijk huwelijk vooraf gaat. Deze strafbaarstelling zou de positie van een slachtoffer van huwelijkse gevangenschap verzwakken in plaats van versterken.

Twee Kamerleden voerden het woord tijdens het debat op 21 februari; senator De Boer (GroenLinks) die ook namens de PvdA-fractie sprak, en senator Dittrich (D66). De Boer was kritisch over het wetgevingsproces, noemde het zelfs 'rommelig'. Ze was met name kritisch over de bundeling in één wetsvoorstel van onderwerpen die inhoudelijk niets met elkaar te maken hadden. Ze gaf het kabinet wel complimenten omdat het de huwelijkse gevangenschap aanpakt. De Boer heeft als lid van de Parlementaire Assemblee van de Raad van Europa (PACE) een rapport geschreven over huwelijkse gevangenschap. In januari van dit jaar heeft de PACE een resolutie aangenomen gebaseerd op dat rapport. De Boer vroeg de minister te reageren op de aanbevelingen in die resolutie.

Ook senator Dittrich was benieuwd naar de reactie van de minister op de aanbevelingen van de resolutie van de PACE. In navolging van De Boer noemde hij de novelle een aanzienlijke verbetering. Wel had hij vragen over de uitvoerbaarheid van het wetsvoorstel. In sommige landen is het religieuze huwelijk het wettige huwelijk. Als een vrouw dan een ander huwelijk aangaat in dat land, dan wordt dat gezien als bigamie in landen als Egypte, de Filipijnen en Syrië. Dittrich vroeg welke rol Nederlandse diplomaten in die landen kunnen spelen om de situatie op te lossen. Hij wees er tot slot op dat iedere acht dagen een vrouw door haar (ex-)partner wordt vermoord. Hij vroeg of de minister denkt dat dit wetsvoorstel kan bijdragen aan de vermindering van deze femicide.

Minister Weerwind zei dat dit onderwerp een maatschappelijk vraagstuk is dat continu onze aandacht vraagt. Hij erkende dat achteraf bezien het tegengaan van de huwelijkse gevangenschap beter als een afzonderlijk wetsvoorstel opgenomen had kunnen worden. Met deze wet is het in Nederland niet langer mogelijk om niet mee te werken aan een scheiding. De minister sprak zijn waardering uit voor de resolutie van de PACE. Hij zegde toe de resolutie zorgvuldig te analyseren en te kijken welke aanbevelingen verwerkt zijn in de voorliggende wetsvoorstellen, maar ook welke nog niet. Volgens Weerwind raken de aanbevelingen ook aan het werkterrein van andere leden van het kabinet. Er zijn ook raakvlakken met collega's in het kabinet. Het kabinet zal een brief naar de Kamer sturen als reactie op de resolutie.