Verslag van de vergadering van 30 juni 2020 (2019/2020 nr. 34)
Status: gecorrigeerd
Aanvang: 9.53 uur
De heer Van Rooijen i (50PLUS):
Voorzitter. De Tweede Kamer heeft terecht een week extra tijd genomen voor een heel goede beoordeling, maar dat heeft wel tot gevolg dat de Eerste Kamer in tijdnood is gekomen. Het kabinet wil met de Tweede Kamer dat de wet op 1 juli ingaat. Dat wil mijn fractie ook. Maar dat plaatst de senaat voor een duivels dilemma: haar taak tot een marginale toets beperken in een flitsdebatje van drie minuten per fractie met stemmingen enkele uren later, of een plenaire behandeling op onze laatste vergadering volgende week, met eerst de gebruikelijke schriftelijke behandeling. Er is gekozen voor het eerste. Het zij zo. We spreken over een toeslagendrama — want dat is het — een immens menselijk en politiek drama van historische proporties. Ik constateer het volgende.
1. Het CDA had nooit met het ondoordachte en wilde plan moeten komen om een toeslagenstelsel in te voeren. Toch is dat door CDA-staatssecretaris van Financiën Joop Wijn ingevoerd. Het is bekend dat ik dat Joop Wijn persoonlijk heb afgeraden: Joop, doe dat de Belastingdienst niet aan. De belastingambtenaren zijn opgeleid om belastingen te heffen, te controleren en te innen, niet om geld uit te delen en nog minder als dat ongecontroleerd moet gebeuren, zoals later werd ingevoerd. Dat was vragen om problemen bij de uitvoering en, zo bleek, fraude. Ik zei tegen Joop: richt dan desnoods een aparte Belastingdienst II op. Oproep tevergeefs.
2. PvdA-minister van Sociale Zaken Asscher en VVD-staatssecretaris van Financiën Wiebes hadden in 2014 moeten ingrijpen, en dat hebben zij niet gedaan. Zij zijn hoofdverantwoordelijke politieke ambtsdragers voor de toeslagenaffaire zoals die zich heeft ontpopt.
3. Weekers en Snel zijn uit zichzelf afgetreden. Ook Wiebes had de eer aan zichzelf kunnen houden. Hij vond zichzelf geweldig bezig met de gesneefde belastinghervorming en wist niet eens af van de vertrekregeling voor 5.000 ambtenaren in december 2015. Er kwam in januari 2017, kort voor de verkiezingen, een snoeihard spoedrapport van Borstlap en Joustra over de besluitvormingsprocedures bij de Belastingdienst, 173 pagina's. Wiebes keek ernaar en bleef zitten.
Ik pleitte in het voorjaar van 2017 en vaak daarna voor twee staatssecretarissen van Financiën, toen ik weer aan de overkant zat, waarvan een voor beleid en wetgeving en een uitsluitend voor de Belastingdienst, voor de uitvoering. Het was en is aan dovemansoren gericht.
Dan het wetsvoorstel zelf. Mijn fractie heeft grote waardering voor de grote, niet aflatende strijd van de Tweede Kamerleden Renske Leijten en Pieter Omtzigt, die mede tot deze wettelijke regelingen voor de kinderopvangtoeslagaffaire heeft geleid voor de grootst mogelijke groep gedupeerden. Het helpen van de slachtoffers staat hierbij voorop.
Ook hebben wij waardering voor deze staatssecretaris, die het ingewikkelde voorstel — dat is nog voorzichtig uitgedrukt — vandaag hier verdedigt, het wetsvoorstel hardheidsaanpassing. Die titel even onthouden; dat wordt ook een historische wetstitel. Wij steunen als 50PLUSfractie van harte dit voorstel. Het is het begin van een lange weg, vergelijkbaar met een voettocht naar Santiago de Compostella. De onderste steen op die weg zal boven moeten komen. De mini-enquête van de Tweede Kamer over het toeslagendrama is de eerste voetstap op die lange weg.
Dank u wel.
De voorzitter:
Dank u wel, meneer Van Rooijen. Dan is het woord aan de heer Crone namens de fractie van de PvdA.