De Eerste Kamer heeft op dinsdag 11 juni plenair gedebatteerd over het wetsvoorstel Verhoging alcoholleeftijd. Dit initiatiefwetsvoorstel van de Tweede Kamerleden Voordewind (ChristenUnie), Van der Staaij (SGP), Hilkens (PvdA) en Bruins Slot (CDA) beoogt op één na alle leeftijdsgrenzen van 16 jaar uit de Drank- en Horecawet te verhogen naar 18 jaar. Dit betekent dat jongeren onder 18 jaar geen zwak-alcoholische dranken mogen gebruiken of in hun bezit hebben. Op 5 juni 2012 nam de Eerste Kamer met brede steun een motie van senator Meurs (PvdA) aan, die de regering verzoekt stappen te zetten om deze leeftijdsgrens te verhogen. In het debat over het initiatiefwetsvoorstel toonden diverse woordvoerders zich dan ook positief over de verhoging van de leeftijdsgrens. Wel stelden zij vragen over de handhaafbaarheid ervan door gemeenten. Namens de regering voerde staatssecretaris Van Rijn van Volksgezondheid het woord. Op dinsdag 18 juni 2013 stemt de Eerste Kamer over het wetsvoorstel.
Cultuurverandering
Senator Kuiper (ChristenUnie) juichte toe dat er gezamenlijk gewerkt wordt aan een brede cultuurverandering ten aanzien van alcoholgebruik door jongeren. Volgens de senator schaart Nederland zich met dit wetsvoorstel bij een ruime meerderheid van Europese landen die deze leeftijdsgrens nu kent. Wel vroeg Kuiper de visie van de indieners en de regering op de gemeentelijke handhaving van deze wet. Volgens de senator is een nieuwe inzet ten aanzien van voorlichting en preventie van groot belang.
Senator Ter Horst (PvdA) merkte op dat haar fractie zich verheugt dat de motie-Meurs c.s. een bijdrage heeft geleverd aan het verhogen van de leeftijdsgrens. Volgens Ter Horst bevordert deze verhoging niet alleen de volksgezondheid, maar drukt ze ook de kosten van aan alcoholgebruik gerelateerde problemen. Het hanteren van één leeftijdsgrens zal volgens de senator de handhaving ten goede komen.
Senator Flierman (CDA) merkte op dat het nog enige jaren zal duren voordat alcoholgebruik vanaf 18 jaar een algemeen geaccepteerde norm wordt. De senator uitte zorgen over de handhaafbaarheid van onder meer het verbod op 'voor handen hebben' van alcohol. Flierman: "Het is de vraag of het politiek klimaat in sommige landelijke gemeenten rijp is voor gericht handhaven."
Preventie door voorlichting
Senator Ganzevoort (GroenLinks) was blij dat het verplicht vaststellen van lokaal preventiebeleid voor alcoholmisbruik in het wetsvoorstel is verankerd. Ganzevoort verwees naar een door hem op 22 mei 2012 ingediende motie, die hij heeft ingetrokken naar aanleiding van een toezegging van de minister van VWS om in samenwerking met maatschappelijke actoren te werken aan programma's voor alcohol en jeugd. De senator vroeg of er inmiddels stappen zijn genomen om dit preventiebeleid op nationaal niveau vorm te geven. Staatssecretaris Van Rijn gaf aan dat hij met minister Schippers van VWS een opzet heeft gemaakt voor het Nationaal Preventieplan, waarin voor allerlei onderwerpen samenwerking wordt gezocht met zowel maatschappelijke organisaties als wijk, buurt en school.
Ook senator Beckers (VVD) gaf een voorkeur aan voor voorlichting. Beckers uitte zorgen over de snel op elkaar volgende wijzigingen in het wetsvoorstel. Vorig jaar nam de Eerste Kamer de wet Terugdringen alcoholgebruik onder jongeren aan. Wanneer deze aanpassing hierop wordt aangenomen, geldt er vanaf 1 januari 2014 een nieuwe regeling. In 2015 zullen er wellicht na de evaluatie wederom wijzigingen volgen. Beckers vroeg of het niet verstandiger is om het wetsvoorstel aan te houden tot er voldoende aan handhaving is gewerkt. Volgens de senator hebben gemeenten onvoldoende capaciteit om handhavend op te treden en is een effectieve invoer van de leeftijdsverhoging dus gedoemd te mislukken. Kamerlid Voordewind gaf namens de initiatiefnemers aan dat er uitstel geen optie is, aangezien het gaat om het welzijn van jongeren.
Senator Frijters-Klijnen (PVV) noemde het voorstel een sympathiek initiatief, maar vroeg of is onderzocht welke eventueel negatieve bijeffecten er zijn. Bovendien vindt volgens senator Frijters-Klijnen het meeste alcoholmisbruik nu al plaats buiten zicht van de wetgever en bestaat er de kans dat het nog meer naar de illegaliteit verschuift. Volgens de senator kan het wetsvoorstel de toets van handhaafbaarheid en uitvoerbaarheid niet doorstaan en is er sprake van symboolwetgeving.
Bevoogdend en paternalistisch
Senator Scholten (D66) gaf aan dat haar partij liever het accent op speciaal aan jongeren gerichte voorlichting legt. Scholten vroeg of het wetsvoorstel niet te "bevoogdend en paternalistisch" is. De senator voerde aan dat het met name gaat om de vraag wat je van 16-18 jarigen mag verwachten. Wanneer de wetgever jongeren van die leeftijd bepaalde verantwoordelijkheden toekent, moeten die jongeren ook zelf bepaalde afwegingen kunnen maken. De senator uitte ook zorgen over de handhaving van het voorstel, bijvoorbeeld bij de verkoop van alcohol op internet.
Volgens senator Holdijk (SGP) heeft het wetsvoorstel een normerend effect en vergt dit ingrijpen door de overheid in het privéleven -eventueel met strafrechtelijke middelen- een rechtvaardiging. Zeker aangezien het hier niet primair gaat om de overtreding van een strafrechtelijke norm. Volgens de senator dient de inzet van het strafrecht ultimum remedium (laatste redmiddel) te zijn. Daarnaast vroeg de senator hoe de regering omgaat met gemeenten die geen prioriteit geven aan het handhaven van de verhoging van de leeftijdsgrens. Initiatiefnemer Hilkens stelde dat gemeenten een wettelijke plicht hebben om een lokaal alcoholplan op te stellen. Wanneer zij tekort schieten in hun taak, kan de minister van VWS ingrijpen.
Taak van gemeenten
Senator Quik-Schuijt (SP) merkte op dat gemeenten er de afgelopen jaren een groot aantal taken bij hebben gekregen en dat niet zeker is dat zij deze goedkoper kunnen uitvoeren dan bijvoorbeeld de Nieuwe Voedsel en Waren Autoriteit. Quik-Schuijt riep gemeenten op om met name het indrinken in hokken en keten aan te pakken. Zij vroeg de staatssecretaris welke mogelijkheden er zijn om onder meer deze aanpak van gemeenten te stimuleren. Ook senator Quik-Schuijt vroeg naar de handhaving bij internetverkoop van alcohol. Staatssecretaris Van Rijn merkte op dat hier nog geen waterdicht systeem voor is, maar dat hij momenteel samen met de minister van Veiligheid en Justitie beziet wat hier aan kan worden gedaan.
Jongerenwelzijn en gemeentelijke handhaving
Initiatiefnemer Voordewind benadrukte dat het bij alcoholgebruik door jongeren om een kwestie van volksgezondheid gaat en dat er dus geen sprake is van betutteling of paternalisme. Aan senator Ter Horst (PvdA) antwoordde hij dat jongeren van 16 tot 18 jaar die volgens de uitzondering van het wetsvoorstel alcohol mogen schenken, deze alcohol niet zelf mogen drinken. Hier zal in de voorlichting specifiek aandacht aan worden besteed. Initiatiefnemer Van der Staaij gaf aan dat ouders met het wetsvoorstel worden geholpen om één lijn te trekken. Hij erkende dat de wijzigingen snel op elkaar volgen, maar benadrukte wederom dat het welzijn van jongeren hier in het geding is.
Initiatiefnemer Bruins Slot gaf aan dat de gemeentelijke capaciteit voor toezichthouden verdriedubbeld is en dat veel gemeenten hebben aangegeven dat zij van handhaving van regels voor alcohol en drugs een topprioriteit maken. Gemeenten moeten de kans grijpen om een verbinding te maken tussen jeugdbeleid en de handhaving van alcoholbeleid.
Zie ook:
Deel dit item: